ԵՊՀ պատմության ֆակուլտետի դեկան Էդիկ Մինասյանը, արշավախմբի 30 այլ անդամներ, այդ թվում՝ «Ժառանգություն» կուսակցության առաջնորդ Րաֆֆի Հովհաննիսյանը, այս տարվա հուլիսի 25-ից օգոստոսի 4-ը եղել են Արեւմտյան Հայաստանի մի շարք քաղաքներում, հանդիպել Թուրքիայում բնակվող համշենահայերի հետ։ Սեպտեմբերի 25-ին տեղի ունեցած մամուլի ասուլիսի ժամանակ այս մասին պատմեց ինքը՝ Էդիկ Մինասյանը։
Նրա խոսքով՝ տպավորիչ են եղել հատկապես Հոպայի եւ Թուրքիայի միակ հայկական գյուղի՝ Վագըֆի բնակիչների հետ հանդիպումները։
«Տեղեկացանք, որ Հոպայում 7-8 հազար համշենահայեր են ապրում։ Նրանք թեպետ մի փոքր դժվարությամբ, սակայն խոսում էին հայերեն, երգում էին «Կռունկը»։ Պատմեցին նաեւ, որ Հոպայի նախկին քաղաքապետը համշենահայ է եղել, սակայն այժմ այդ պաշտոնում քրդի են նշանակել։ Իսկ Հոպայի հարավում հայերը հաղորդակցվում էին քրդերենով կամ թուրքերենով։ Նրանք հայերեն ընդհանրապես չէին խոսում»,- պատմեց Մինասյանը՝ միաժամանակ ավելացնելով, որ տեղի համշենահայերի հետ շփման ժամանակ իրենք զգացել են, որ վերջիններս խիստ զգուշավոր էին ինչպես կրոնի, այնպես էլ Ցեղասպանության միջազգային ճանաչման հացերում արտահայտվելիս։ «Հոպայի համշենահայերը հարմարվողական, հաշտվողական կենցաղ էին վարում։ Նրանք, թեպետ զգուշավոր, սակայն պատմում էին, որ թուրքական կառավարությունն իրենց հանդեպ որոշակի խտրականություն է ցուցաբերում։ Նրանց խոսքով, որոշակի թշնամանք թուրքերի կողմից իրենք միշտ էլ զգացել են»,- նշեց ԵՊՀ պատմության ֆակուլտետի դեկանը։
Անդրադառնալով Հոպայում բնակվող համշենահայերի կրթական եւ հոգեւոր բնույթի խնդիրներին՝ նա հայտնեց, որ վերջիններս իսլամ են դավանում, իսկ հայկական դպրոցներ Հոպայում առհասարակ չկան։
Պատմաբանի խոսքերով՝ Վագըֆ գյուղում, հակառակը, բոլորովին հակառակ պատկեր է. հայկական դպրոց, եկեղեցի, հայեցի կենցաղ։ «Վագըֆում առհասարակ հայկական մթնոլորտ է տիրում, ամենուրեք հայերեն են խոսում, կարծես փոքրիկ Հայաստանում լինես։ Հայկական է ողջ կենցաղը, սովորույթները, խոհանոցը, երգն ու պարը։ Հայկական այդ գյուղում նույնիսկ Երեւանից հարս էին տարել։ Ի տարբերություն Հոպայի համշենահայերի՝ Վագըֆի հայերն ազատորեն խոսում էին Ցեղասպանության ու հայրենասիրության թեմաներով»,- պատմեց Մինասյանը՝ ավելացնելով, որ հայկական այդ գյուղում մարդիկ հիմնականում առեւտրով են զբաղվում։
ԵՊՀ պատմության ֆակուլտետի դեկանը տեղեկացրեց, որ իրենց խումբը եղել է նաեւ Կեսարիայում, Սամադաղում, ինչպես նաեւ Արեւմտյան Հայաստանի մի շարք այլ քաղաքներում։ «Իմացանք, որ Սամադաղում 7-8, իսկ Կեսարիայում՝ 4-5 հայ ընտանիք է ապրում։ Այս երկու քաղաքներում էլ հայկական եկեղեցիներ կային, որոնք պահպանվում էին Պոլսո Հայոց պատրիարքարանի միջոցներով։ Շատ էին նաեւ մզկիթի վերածված եկեղեցիները»,- հիշեց նա։
Վերջում Մինասյանը նկատեց, որ որոշ բնակավայրերում իրենց ընդգծված թշնամանքով են դիմավորել տեղաբնակ քրդերը։ «Ասում էին՝ սա ձեր հողը չէ, ինչո՞ւ եք եկել»։
Սեպտեմբեր 25, 2010
Leave a Reply