ՀԱՅԿԱԿԱՆ ԴԱՎԱԴՐՈՒԹՅԱՆ ՈՐՈՆՈՒՄՆԵՐԸ ՀԻՎԱՆԴԱԳԻՆ ԲՆՈՒՅԹ ԵՆ ՍՏԱՆՈՒՄ ԹՈՒՐՔԻԱՅՈՒՄ

Դա թերեւս պայմանավորված է թուրքական հասարակության ենթագիտակցության մեջ ամրապնդված հանցագործի հոգեբանությամբ:

Իգդիրում գործող «Հայկական անհիմն պնդումների դեմ պայքարի միության» նախագահ Գյոքսել Գյուլբեյը հունիսի 29-ին նամակ է հղել Թուրքիայի կրթության նախարար տիկին Նիմեթ Չուբուքչուինՙ հարցնելու համար, թե ովքե՞ր են հաճախում Ստամբուլի հայկական վարժարաններ, էլ ի՞նչ կարգի ուսուցում է տրվում աշակերտներին:

Կրթության նախարարությունը, ինչպես հուլիսի 21-ի համարում վկայում է «Զամանը», պատասխանել է, նշելով. «Երկրի հայկական վարժարաններ հաճախում են հայկական ծագումով Թուրքիայի քաղաքացի աշակերտներ, քանի որ թիվ 5580 օրենքի 5-րդ հոդվածի համաձայն, այս դպրոցներում կարող են կրթություն ստանալ ազգային համապատասխան փոքրամասնության Թուրքիայի Հանրապետության քաղաքացի աշակերտները միայն»:

Նախարարությունը միաժամանակ տեղեկացրել է. «Հայկական տարրական եւ միջնակարգ վարժարաններում դասագրքերի ընտրությունը նախարարությունն է կատարում: 22 հայկական մասնավոր վարժարաններից միայն «Գարագյոզյան» տարրական դպրոցն է գիշերօթիկ: Հայկական վարժարաններում թուրքերեն լեզվի եւ թուրքական մշակույթի առարկաները դասավանդում են պետական դպրոցներում դասավանդող ուսուցիչները, որոնցից մեկը տվյալ դպրոցում նշանակվում է փոխտնօրեն: Մեր նախարարության վերահսկողության տակ գտնվող հայկական վարժարանները վերահսկում են նախարարության տեսուչները: Այս վարժարաններում քարոզչության ծավալում հաստատող որեւէ տեղեկություն դեռեւս նախարարություն չի հասել»:

Ակամա հարց է ծագում, ի՞նչ քարոզչություն: Թեեւ «Զամանը» չի անդրադարձել Գյուլբեյի նամակի բովանդակությանը, սակայն նախարարության պատասխանը հստակ պատկերացում է տալիս դրա մասին: Այս «զգոն» թուրքը հարցրել է, թե արդյոք հայկական վարժարանները հակաթուրքական գործունեություն չեն ծավալում, հայերեն դասագրքերը հարմարացված չե՞ն հակաթուրքական քարոզչության նպատակներին եւ աշակերտների շարքերում, բացի թուրքահայերից, կա՞ն Թուրքիայում ապօրինի գտնվող հայաստանցի երեխաներ:

Թուրք ազգայնամոլների համար ազգային փոքրամասնություններին պատկանող բոլոր վարժարանները, առավել եւս եթե դրանք հայկական են, հակաթուրքական քարոզչության օջախներ են, այնտեղ են նյութում բոլոր տեսակի դավադրություններն ու դավաճանությունը ընդդեմ Թուրքիայի: Այլ կերպ, «միատարր թուրք ազգի» նկատմամբ «զգոնության» ջղաձգումներն ու ազգային փոքրամասնություններին որպես սպառնալիք դիտարկելու եւ նրանց դավադիր ու դավաճան դարձնելու մոլուցքը չեն սահմանափակում որեւէ միության նախագահի նկրտումներով: Դրանք թուրքական իրականության թերեւս գլխավոր առանձնահատկությունն են եւ յուրահատուկՙ հասարակության գրեթե բոլոր խավերին:

Սա նշանակում է, որ թուրք հասարակությունն ընդհանրապես տառապում է հիվանդագին երեւակայությամբ, իսկ մասնավորապես, երբ խոսքը հային է վերաբերում, նրա այս անառողջ երեւակայությունը համադրվում է հանցագործի հոգեբանության հետ: Ինչո՞ւ: Այն պարզ պատճառով, որ 1915-ին թուրքական ժողովրդական ընչաքաղց զանգվածներն անմիջականորեն մասնակցել են հայերի կոտորածներին: Այս մասնակցության շարժիչ ուժն է եղել կողոպտելու հեռանկարը, նրանք սպանելով տիրել են իրենց վաղեմի հարեւանների բնակարաններին, յուրացրել ամբողջ ունեցվածքը, ներառյալ տեղահանվողների հագի շորն ու պատառոտված կոշիկները, ինչպես նաեւ ստրկացրել են ծնողներն իրենց աչքի առաջ սպանված հայ երեխաներին, օգտագործելով որպես աղախինի կամ ծառայի, կամ էլ վաճառել են ունեւոր ընտանիքներինՙ իբրեւ հարճի:

Հանցագործի հոգեբանության պարագայում խնդիրը սոսկ Հայոց ցեղասպանությանը թուրքական մարդասպան ոհմակների անմիջական մասնակցությունը չէ, այլ «հայկական» հարցը հայերին բնաջնջելու միջոցով լուծելու իթթիհադականների վարած քաղաքականությունը որպես ներշնչանքի աղբյուր ազգային փոքրամասնությունների հետ հարաբերությունների հիմքում դնելու քեմալականների նկրտումը: Ահա թե ինչու Թուրքիայում հակառակ բնակչության ընդհանուր թվի տարեկան ավելի քան 2,5 տոկոսի հասնող աճի, որը համեմատաբար բարձր ցուցանիշ է, ազգային փոքրամասնությունների թիվը հետեւողականորեն կրճատվում է:

Դրանում համոզվելու համար անդրադառնանք թուրքական վիճակագրական տվյալներին: 1919-ին ներկայիս Թուրքիայի սահմաններում թուրքերի եւ մահմեդականների թիվը եղել է 11 միլիոն, հույներինըՙ 1 միլիոն 100 հազար, հայերինըՙ 550 հազար, իսկ հրեաներինըՙ 100 հազար: Այս ցուցանիշները համապատասխանաբար ընդհանուր բնակչության 10, 5 եւ 0,8 տոկոսն են կազմել: Ըստ 1927-ի մարդահամարի, որը առաջինն էր Թուրքիայի Հանրապետությունում, երկրի բնակչության թիվը հասել էր 13 միլիոն 600 հազարի, հույներինը կրճատվել էր 230 հազարի, հայերինըՙ 140 հազարի, հրեաներինըՙ 60 հազարի: 2006-ին արդեն 5 հազար 249 հույն, 25 հազար հրեա եւ 50-60 հազար հայ էր մնացել, այն էլ Ստամբուլում միայն, երբ բնակչությունը 72 միլիոն էր:

Ներկայումս Թուրքիայում բնակչության ընդհանուր թիվը 75 միլիոն է, այսինքնՙ 1927-ի համեմատ երկրի բնակչությունը առնվազն 6 անգամ աճել է: Քանի որ 1927-ի մարդահամարի տվյալներով, հայերը 140 հազար էին, որը բնակչության ընդհանուր թվի 0,5 տոկոսն էր կազմում, ուստի հայերի թիվն էլ պետք է 6 անգամ աճեր եւ դառնար ոչ թե 50-60 հազար, այլ 820 հազար: Էլ չենք խոսում հույների, հրեաների մասին, շրջանցելով նախքան ցեղասպանությունը օսմանյան Թուրքիայում բնակվող հայերի եւ այլ ժողովուրդների թվաքանակը:

Ի դեպ, Կ. Պոլսո հայոց պատրիարքարանի ցուցանիշով, որը հիմք են ընդունում նաեւ թուրք գիտնականները, Թուրքիայում հանրապետական կարգերի հռչակման առաջին տարիներին, այսինքնՙ 1923 թ. հոկտեմբերի 29-ին հաջորդող տարիներին, հայերը եղել են ոչ թե 140 հազար, այլ 300 հազար, իսկ դա ընդհանուր բնակչության 1 տոկոսն է կազմում: Եթե մենք էլ հիմք ընդունենք այս ցուցանիշը, ապա Թուրքիայում հայերի թիվը ներկայումս պետք է դառնար 1 միլիոն 640 հազար:

Ըստ երեւույթին, Գյուլբեյին եւ սրա նմաններին չի գոհացրել Հայոց ցեղասպանության հետեւանքով 1 միլիոն հայի սպանությունը, ոչ էլ էթնիկ զտման եւ անընդմեջ հալածանքների հետեւանքով Թուրքիայում ազգային փոքրամասնությունների թվի հետեւողականորեն կրճատումը: Եթե 50-60 հազար հայեր սպառնում են 75 միլիոնանոց Թուրքիային, ապա պետք է ենթադրել, որ թուրք մարդու հիվանդագին երեւակայության հիմքում հանցագործի հոգեբանությունն է: Սա շատ տրամաբանական պիտի համարել, որովհետեւ մարդասպան ծնողից հազիվ հանցագործի հոգեբանությամբ տառապող երեխաներ ծնվեն: Չէ՞ որ «պտուղը ծառից հեռու չի ընկնում»:

ՀԱԿՈԲ ՉԱՔՐՅԱՆ

ԱԶԳ, 20.07.2010