Թուրքիան այլևս պետք է առերեսվի իր անցյալի հետ

Թուրքիայում եվրոպական գրականության ծրագրի շրջանակներում Ստամբուլ այցելած Գյունտեր Գրասսը  ապրիլի 14-ին մամլո ասուլիսի ժամանակ, որին ներկա են եղել  Գերմանիայի արտակարգ և լիազոր դեսպան Էխարթ Քունցը, ԵՄ դեսպան Մարկ Պիերինին և Գյոթեի անվան ինստիտուտի տնօրեն Կլավդիա Հահն Ռաաբեն, հայտնի թուրք գրող Յաշար Քեմալը, ուշագրավ հայտարարություն է արել Թուրքիայի քաղաքականության վերաբերյալ:

Նա մասնավորապես ասել է. ՙԵս 1945 թ. 17 տարեկան էի: Գտնվում էի նացիստական գաղափարախոսության ազդեցության տակ: Չէի ուզում ընդունել 12 տարի շարունակ նացիստների արած վայրենությունները: Ասում էի, թե մենք չէինք կարող նման բաներ անել: Հետո սկսեցին ապացույցներ ստացվել, տեսա կատարվածի հետ առնչվող լուսանկարներ: Ապա հարկադրված եղա դրանք ընդունել և իմանալ: Դա հեշտ չեղավ իմ և իմ սերնդի համար: Սակայն Գերմանիան դա արեց: Դա ընդունել չցանկացողներն ասացին, թե մոլորեցնում եք մարդկանց, բայց անցյալն անընդհատ վերադառնում ու գտնում էր մեզ: Թուրքիայում նույնպես կա անցյալից մնացած ծանր մի բեռ: Ե՞րբ է Թուրքիան առերեսվելու 1915-1916 թթ. հայկական համայնքի դեմ կատարվածի հետ: Ես ուզում եմ, որ Թուրքիան առերեսվի այդ ամենի հետ ու պատկանի եվրոպական հասարակությանը: Պետք է հաղթահարել տաբուները: Եթե կա որևէ տաբու, դա անհրաժեշտ է վերացնել: Մենք դա արել ենք, Թուրքիան նույնպես դա պետք է անի:

Ես գիտեմ, թե որքան դժվար է որևէ երկրի համար սեփական անցյալից եկած բեռան հետ առերեսվելը: Փընար Սելեքը դեռ ստիպված է դատարանների առաջ կանգնել: Մի հայ լրագրող սպանվեց: Բայց հիշում եմ, որ այդ սպանությունից հետո հարյուրհազարավորներ քայլեցին նրա հետևից: Թուրքիայում այդ փոփոխությունն սկսվել է, և ոչ մի դիվանագիտական ու քաղաքական գործընթաց այն չի կարող կանգնեցնել: Դա այն առաջին քայլն է, որ պիտի կանգնեցնի Թուրքիան դեպի ԵՄ տանող ճանապարհին:

Համալսարանում իմ մասնակցությամբ տեղի ունեցած հանդիպման ժամանակ մի ուսանող արտահայտեց այն գաղափարը, թե «անցյալը թողնենք անցյալում և նայենք դեպի ապագա»: Ես կարծում եմ, որ դա անտեղի է: Մենք դա շատ ենք լսել նաև Գերմանիայից: Բայց պետք է շատ ուշադիր լինել: 1970 թ. Վիլլի Բրանդտը գնացել էր Լեհաստան ու ծնկի իջել այն ճամբարում, ուր հազարավոր մարդիկ էին աքսորվել, և ներողություն էր խնդրել լեհերից: Դա Գերմանիայում հարուցեց բազմաթիվ մարդկանց հակազդեցությունը, բայց հանգստացրեց լեհաստանցիներին: Կարծում եմ, որ եկել է նման ժեստի, այսինքն` հայերից ներում հայցելու ժամանակը:

Ուշադրություն դարձրեք, որ ես ցեղասպանություն բառը չեմ օգտագործում: Ըստ իս` Թուրքիան ինքը պետք է որոշի` ինչպես անվանել այդ իրադարձությունները՚:

 www.radikal.com.tr, 15,04.2010, Ջեմ Էրջիյես