Քու՞րդ, թե՞ հայ

Թուրքական պատմական ընկերության նախկին նախագահ Յուսուֆ Հալաչօղլուն վերին աստիճանի հավակնոտ է խոսում.

-ՊԿԿ ահաբեկչական կազմակերպության մեջ 60-80 տոկոս հայ կա:

Իրեն զանգահարելով` հարցրեցի. «Ինչի՞ հիման վրա եք դա ասում»:

Հայտնեց, որ իր տեսակետը հիմնավորված է.

-Գոյություն ունեն փաստաթղթեր: Թո’ղ որ մեկը վեր կենա և ինձ ասի, թե` «Սուտ ես խոսում»: Միասին բանավեճ կազմակերպենք իր ցանկացած հեռուստաընկերության եթերում:

Հալաչօղլուն այսպես շարունակեց իր խոսքը.

-Բայց ինձ ոչ ոք չի հարցնում, թե որոնք են այդ փաստաթղթերը: Մի հեռուստահաղորդման ժամանակ դրանք ցույց տվեցի Մուրադ Բարդաքչըին և Ֆաթիհ Ալթայլըին: Դա ընդամենը մեկն էր իմ ձեռքի տակ եղած փաստաթղթերից: Նրանք ոչ մի առարկություն չկարողացան անել:

Շատ լա’վ, իսկ ինչու՞ է Հալաչօղլուն այդքան համառորեն պնդում իր ասածը:

Երկար-բարակ բացատրեց. «Այսօր ո՞րն է Թուրքիայի առջև ծառացած ամենամեծ խնդիրը»: Ապա պատասխանեց այդ հռետորական հարցին.

-Բաժանման ու մասնատման խնդիրը: Ուզում են Թուրքիային ներքաշել թուրք-քրդական ընդհարման մեջ, իսկ դա ցականում է իրագործել ՊԿԿ-ն: Ինչ վերաբերում է ինձ, ապա ինքս ձգտում եմ բացատրել, թե ինչ է իրենից ներկայացնում ՊԿԿ-ն և ումից է այն կազմված:

Ի վերջո շեշտեց հետևյալ հանգամանքը.

-Դու կպնդես, թե ՊԿԿ-ն քրդական միավորում է և պայքար է մղում հանուն քրդերի: Դրան ի պատասխան` կմտնես քրդական գյուղեր և կսպանես անխտիր բոլորին` անգամ երեխաներին չխնայելով: Նման բան չի կարող լինել:  

Ահմեդ Չաղլայանը 60 տարեկան մի մարդ է: Ծնվել և մեծացել է Դիարբեքիրում: Երկար ժամանակ բնակվել է նաև Բիսմիլում: Նա նույնպես կիսում է Հալաչօղլուի տեսակետը: Նախ ասաց. «Ի՞նչ կլինի` իմ տեսակետն օգտագործիր, եղբայրս: Կոչս ուղղում եմ ողջ մամուլին. թո’ղ օգտվեն ինձնից»:

Այս խոսքերից հետո սկսեց մեկնաբանել իր տեսակետը…

Ասաց. «Ես հատկապես ուսումնասիրություններ եմ արել Բիսմիլ գավառում: Այն փողոցում, որտեղ բնակվում էի, կային 16 տներ, որոնցից 11-ում ապրում էին այնպիսի ընտանիքներ, որոնք ասում էին, թե քուրդ էին, բայց իրականում դրանք հայկական ընտանիքներ էին:

Հետևյալ հարցն ուղղեցի իրեն.

-Որտեղի՞ց դա գիտես:

Պատասխանեց.

-Ես մեկ առ մեկ հանդիպեցի նրանց հետ, հենց իրենք էլ ինձ խոստովանեցին դրա մասին: Խոստովանեցին, որ հայ կրոնափոխներ են: Ասացին, որ թեև հայ են, սակայն իրենց «քուրդ» են ասում: Ահմեդ Չաղլայանն ասաց, որ Թուրքիայի արևելյան ու հարավարևելյան հատվածներում կան նման բազմաթիվ ընտանիքներ: Նա պնդեց, թե շրջանում «գոյություն ունեն մեծ քանակությամբ հայ դյոնմեներ»:

-Օրինակ` ես քրդական արմատներ ունեմ: Հիմա եթե ասեմ, թե թուրք եմ, դա չի կարող ճիշտ լինել: Մարդ կարող է իր հավատքը փոխել, բայց ոչ` ցեղը: Իսկ վերոհիշյալ հայերը հայտնելով, թե քուրդ են, ասում են` իբր փոխել են իրենց ազգությունը:

Եթե վստահենք Չաղլայանի խոսքերին, ապա ըստ նրա` տվյալ շրջանում հայտնի անձանց մեջ անգամ կան հայկական ծագում ունեցողներ: Նա հիշատակեց ոմանց` անուն առ անուն: Նշեց, որ նրանց կա’մ հայրը, կա’մ էլ մայրը եղել է հայ: Հայտնեց, որ ինքն իր կյանքը նվիրել է այդ հարցին.

-Ուղիղ 18 տարի է, ինչ պայքարում եմ նրանց դեմ: Ահմեդ Չաղլայանն ընդգծելով, թե ինքը բնիկ դիարբեքիրցի է, հանդես եկավ նաև տեղաբնիկներին ուղղված կոչով.

-Այն բնակիչների մեծ մասը, ովքեր ասում են, թե դիարբեքիրցի են, իրականում հետո են եկել այստեղ: Նրանք եկել են գաղթի հետևանքով, իսկ ես բնիկ դիարբեքիրցի եմ: Շատ եմ ուսումնասիրություններ կատարել այդ հարցի ուղղությամբ: Եթե ինձ այդ խնդրում օգնեն, մեկ առ մեկ կբացահայտեմ, թե ովքեր ունեն հայկական ծագում:

Գիտեմ, որ ինձ առարկողներ կլինեն, անգամ կքննադատեն, թե` «Ի՞նչ տարբերություն` քուրդ են, թե հայ»: Կասվի, որ ճիշտ չէ մարդկանց ըստ էթնիկ ծագման արժևորելը:

Համաձայն եմ. սխալ է մարդկանց էթնիկ արմատներով զբաղվելը, սակայն այս հարցում բոլորովին այլ է թե իրերի դրությունը և թե այն կետը, որի վրա ուզում են ուշադրություն հրավիրել: Խոսքը գնում է մի այնպիսի ահաբեկչական կազմակերպության մասին, որի դեմ Թուրքիան տարիներ շարունակ պայքար է մղում:

Մենք քննարկում ենք այն հարցը, թե ինչպես ենք այսօր սույն խնդիրը լուծելու: Մի՞թե դրա համար նախ պետք չէ պարզել, թե ովքեր են նրանք:

takvim.com.tr, 02.04.2010 Էմին Փազարջը