ԹՈՓՐԱԿԿԱԼԵ

ԹՈՓՐԱԿԿԱԼԵ, Ռուսախինիլի. հնադարյան բերդաքաղաք Վան քաղաքի հյուսիս-արևելքում, Ագռավաքար կոչվող ծայրամասում: Հիմնադրվել և ծաղկել է Ռուսա Ա թագավորի օրոք (մ.թ.ա. մոտ 735-714թթ.):

1870-ական թթ. Թոփրակկալեից զգալի նյութեր է հավաքել Սեդրակ Տևկանցը (հավաքածուն հետագայում վաճառել է եվրոպական թանգարաններին): 1879թ. Թոփրակկալեն պեղել և հետազոտել են ամերիկացի միսիոներ Դ.Ռայնոլդսը և անգլիական փոխդեսպան Է.Կլեյտոնը, 1880թ. ամերիկացի Հ.Ռասսամը: Հիմնականում ուշադրությունը կենտրոնացվել է այն ժամանակ դեռևս լավ պահպանված տաճարի վրա: 1898-99թթ. Թոփրակկալեն պեղել է Կ.Ֆ. Լեհման-Հաուպտի և Վ.Բելքի ղեկավարած գերմանական արշավախումբը, 1916թ.՝ Հ.Օրբելին և Ն.Մառը, իսկ 1938թ.` ամերիկյան արշավախումբը:

Բացվել են գունավոր քարերով, շախմատաձև շարված տաճարի պատերը, ներսում` զոհարան: Հայտնաբերվել են առյուծների, ցուլերի պատկերներով զարդարված և սեպագրված դեկորատիվ վահաններ, կահույքի քանդակազարդ մասեր, խճանկարների բեկորներ, կարմրափայլ ու նկարազարդ խեցեղեն, պալատականների կազմը ներկայացնող արձանագրություն, աստծո և քրմի փղոսկրե արձանիկներ ոսկե թաս, մեդալիոն, արծաթե և բրոնզե այլ զարդեր, զենքեր, կնքադրոշմներ, քանդակազարդ կապարճներ, երկաթե և բրոնզե գործիքներ (արորի և գութանի խոփեր, մանգաղներ, եղաններ և այլն), գործվածքի (նաև՝ մետաքսե) մնացորդներ, գահի մասեր  կազմող թևավոր ցուլերի բրոնզե արձանիկներ, հողի մեջ  թաղված 20-25 խոշոր կարասներվ գինու մառան և այլն:

 Գտնված նյութերը պահվում են հիմնականում Բրիտանական և Բեռլինի թանգարանններում, մասամբ` Սանկտ Պետերբուրգի Էրմիտաժում:

Հայկական համառոտ հանրագիտարան, Հատոր 2, Երևան, 1995:

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *