Gevorg Halaçyan
Torud( Torid) köyünden geniş omuzlu, kara gözlü, beyaz muhteşem sakallı Kürt Munzur Ağanın anlattığına göre komahantların ( mezre) varlığı ve kendi soyadları “torne Anaye-pili” eski bir hikayeden geliyor. Köylerinin adı Torid değilmiş. Komahantlar kurulmadan önce, ataları Karpankların eteğinde, yüçe kayalarla korunmuş, iki yamaç arasında, Kardak köyünde yaşarlarmış. Köyün güçlü bir ziyareti varmış. Munzur dağından Ana çesmesinden bir pınar. Ziyaret iyilik, bolluk ve fazilet tanrısı
Anahid’in adıyla anılırmış( kısaca ana).
Seyit Munzur’un anlattığına göre, kendi soyadı “Torne Anaye-pilli “putpereslik dönemindetapınılan Anahid’e dayanmakta” Anaye-pilli” büyük ve kutsal ana manasında ocağın adı kabul edilmiş. Kendiside ocağın Seyidi.
İyi de, alevi olduklarına ve kendilerini Kürtler olarak tanımladıklarına göre, ocağın putperstlikle ne ilgisi vardı?
“Siz Ermeniler’de ( harmeni olarak vurguladı) vaktiyle putperest olmuşsunuz, sonradan Hristiyanlığı benimsemişsiniz. Bizim atalarımızda Ermeniydi. Hatta Karpankların mezrelerinde yaşayan amca oğullarım, alevice konuşurlar ama milli köklerini muhafaza etmişlerdir ve Miraklar olarak anılırlar. Dersimde Miraklar coktur ve Ermenice konuşurlar. “
“Siz neden koruyamadınız milli kimliklerinizi”?
“Büyük Ana’nın ocağını yaşatmak için atalarımız öyle uygın görmüşler. Kardak’taki köyümüz yıkıldıktan ve kaya içine oyulmuş
ziyaret taşlarla kapatıldıktan sonra Anaye-pilli sağ kalan insanlarıyla Dujig Baba ‘nın ulaşılamaz, erişilemez yarıklarına sığınmışlar. Sonra geri dönüp ilk mezreyi kurmuşlar. Orada ilk ocağı yakmış ve savunmasını da en büyük oğluna emanet etmiş. “Kim yıkmış o büyük ziyareti”?
“Sizin atalarınız”
“Ne sebeble”
“Putperestliği yıkmak ve hrıstiyanlığı yaymak için. Ziyaretin yerinde taştan tümsekler yükselmiş. Zira yıkanlar orayı “nıhannetname” ilan etmişler ve her gecenin bir taş atmasını öğütlemişler. Ana ziyareti yüzyıllar boyunca atılan taşlarla gömülmüş, bir de o büyük tepe”
“Şimdide ziyarete gidiyormusunuz?”
“Ziyaretin yeri belli değil ama pınar olduğu yerde duruyor. Bizde ziyarete gidip büyük anamızın hatırasına kurban kesiyoruz.
“Ya amcazadeleriniz Miraklar?”
“Pınar herkes için kutsaldır. Hepimiz de gideriz ziyarete, Ermeni Kürt ayrımı yapmadan. Nasıl ki başka pek çokları da bizim manastıra, mucizeler yaratan Surp Garabed’e gelirler.
Dersim Eremenileri etnografyası
Ermeni bilimler Akademisi Yayını, Yerevan, 1973.
Çeviren Miran Pırgic Gültekin
S. 256 – 257:
Leave a Reply