Kuzguncuk’ta Çarşı Caddesi üstündedir. Osmanlı döneminde yapılan, dıştan görülebilen kubbeli iki Ermeni kilisesinden biridir. Yanı başında Kuzguncuk Çarşı Camii’nin bulunuşu, cami ile kilise siluetinin birlikte görünmesi, binaya ayrı bir dostluk anıtı kimliği kazandırmaktadır.
Kilisenin ilk yapılışı Patrik İsdepanos Zakaryan Ağavni (1831–1839) dönemindedir. 11 Mayıs 1835’te ibadete açılan kilise 4 Mart 1861 tarihli fermanla verilen izne göre büyük bir onarım görmüştür. Binanı son onarımı 1967’dedir. Bina doğu-batı doğrultusunda T/Yunan haçı planında moloz taş-tuğla hatıl karışımı olarak yapılmıştır. Mimarı Hovhannes Amira Serveryan’dır. Doğudaki çan kulesi kilise gibi kubbeyle örtülüdür ve ilk katı kemerli pencereler, ikinci katı dört ayağın yanına oturmuş dört kolondan oluşur.
Binanın ana girişi batı cephesindedir. Yontma taşla çerçeveli bu kapının üstündeki üçgen taş silme, batı cephesinin üçgen biçimde sonlanışı ve hemen çatı altındaki üçgen pencereyle uyum sağlar. Kapının iki yanında birer ve üst hizasında üç pencere bulunur. Ana giriş nartekse (giriş holü) açılır. Üç nefe ayrılmış olan narteksin yan bölümleri orta bölümden daha yüksektir. Ana ibadet mekânından demir kafesle ayrılan narteksin üzerinde galeri bölümü yer alır. Galeriye, kilisenin dışında, kuzey cephesindeki merdivenlerle ulaşılır. İbadet alanı narteks genişliğinde başlar. Bu bölümün kuzeyinde kilisenin adandığı Surp Krikor Lusavoriç’in resmi yer alır. Bu resmin tam karşısındaki duvarda kilisenin ikinci girişi vardır. Alan bu kapıdan sonra köşeli bir parantez gibi genişler ve din adamlarına ve ilahi okuyucularına ayrılan “tas”la sonlanır. Bu alana köşeli parantez biçimini köşelerde duvarın kolon görüntüsü verilmiş kalın ayaklar oluşturması verir. Bu köşeli ve yivli kolonlar korint başlıkları ile sonlanır. Bu bölümün yanal duvarlarına ve kuzey güney doğrultusundaki kemerler üzerine Bizans üslubundaki kubbe oturur. Bu kubbe penceresizdir. İbadet alanı kuzey ve güney cephelerdeki, kubbe genişliğinde ve bir arada üçe bölünmüş yarım daire görünümünü taşıyan üçer pencereyle aydınlanır.
Din adamları bölümüyle (tas) ibadet alanını (absid) el oyması, ceviz bir korkuluk ayırır. Kilise binası tas bölümünde genişleyerek güney ve kuzeydeki kiliseciklerle absidi kapsar. İlahi okuyucuların hazırlanmasına ayrılmış olan kiliseciklerin ve kuzeydeki vaftizhanenin avludan giriş kapıları vardır. Ayrıca tasın güneyinde ve kuzeyinde bu alanlara geçiş bulunur. Tasın kuzey ve güneydoğusundaki basamaklarla “pem”e çıkılır. Sunak ve pemi oluşturan absid yarı dairesel planlıdır. Kısmen altın va rakla kaplı olan ahşap sunak dört kolon üzerine oturur ve tepesi bir külah örtü (gatoğige) ile sonlanır. Vağarşag Seropyan, sunağın üzerinde yer alan Ermenice bir ilahi dizesini şöyle çevirir: “Ey Mesih! Tanrılığının nuruyla kut sal kiliseyi aydınlattın. Onu sonsuzluğa kadar sabit kıl.” Absidin doğusundaki bir kapıyla kuzeydeki hazine odası ve güneydeki din adamlarının hazırlık odasına açılan geçitle bağlantı sağlar. Bu geçidin üzerinde çan kulesi yer alır.
2 Kasım 2010
cumhuriyet.com.tr
Leave a Reply