Bir caninin şerefsiz sonu

Vaçagan Sargsyan / ‘Hayastani Hanrapetutyun’ Gazetesi

İnsanlık tarihinin en büyük suçu olan Ermeni Soykırımı’nın organizatörlerinden Talât, Cemal ve diğer İttihatçı suçlular, layık oldukları cezaya çarptırılmıştır.

Bunlardan Enver’in sonu, Ermeni tarih yazımında son zamanlara kadar aydınlatılmamıştı. Tarih Bilimleri Doktoru, Profesör Vladimir Petrosyan’ın “Enver’in Sonu” kitabı, bu eksikliği gidermiştir. Kitabın birinci baskısı, 1996 yılında Beyrut’ta yapılmıştır. Bu eser, Ermeni halkının değerli evladı, ünlü komutan Hakob Melkumyan’ın (Melkumov) cesur faaliyetine adanan bir belge olmaktadır.

Hakob Melkumyan, 1885 yılında Dağlık Karabağ’ın Khirkhan Köyü’nde dünyaya gelmiştir. Hakob 10 yaşındayken, babası vefat etmiştir. Ailesi, 1895 yılında Aşkhabad’a taşınmıştır. Buradaki erkek kolejinden mezun olan Hakob, Çarlık Ordusu’nda hizmet etmeğe başlamıştır. Birinci Dünya Savaşı’nın başlamasıyla Hakob’un katıldığı bölük de, savaşa katılmıştır. Hakob Melkumyan’ın hizmet ettiği bölük, Riga’ya taşınmıştır. Hakob, bu şehirde ailesini kurmuştur.

1918’de Hakob Melkumyan’ın emrindeki gönüllüler birliği, Türk ordusunun Ermenistan’a saldırısından dolayı ağır bir duruma düşen Ermeni ordusuna yardım etmeliydi. Fakat birlik, olumsuz koşullardan ötürü istikametini Orta Asya’ya doğru değiştirme zorunda kalmıştır. Orta Asya’da Müslüman radikalistler, Sovyet Rusya’ya karşı cihat ilan etmişti.

Aynı zamanda adaletten kaçıp Avrupa devletleri ve Sovyet Rusya’nın desteğini gören İttihatçı caniler, yeni planlar kurmaktaydı. Türk soykırımcıların amacı, 1915’te gerçekleştirdikleri soykırım sorumluluğundan kaçarak, Ermeni Sorununu çözmek olmuştur. Bu çözüm ise, Ermenilerin tamamen imha edilmesiydi.

1921 yılında Enver, Bakü üzerinden Orta Asya’nın Buhara kentine geçebilmiştir. Enver’in buraya gelmesi tesadüf değildi. Maksadı, ilk önce radikalistleri birleştirerek Orta Asya’yı ve Kafkaslar’ı Rusya’dan koparmaktı. Enver, 40 bin Basmacı’dan ibaret olan bir ordu kurabilmiştir. Enver, bir çağrısında şöyle konuşmuştur: “Türkmenistan’da büyük bir Müslüman devleti kurmak için buradan Ruslarla Ermenileri kovmamız gerekiyor”.

Belirtmek gerekir ki, ilk dönemde Enver, bazı zaferler kazanabilmiştir. İşte Hakob Melkumyan, bu tehlikeli düşmanı ve bunun ordusunu yokedebilmiştir. Böylece, Ermenilerin değerli evladı, hem imtikamını almış, hem de Orta Asya’nın halklarını Enver’in vahşetinden kurtarmış oldu.

Türkçeye çeviren: Meline Anumyan

Akunq.net