Sason çevresinde Ermenilerden kalma en önemli yapı Meşeli köyünün Turnalı (Komk) mezrası yakınlarındaki Bedros Arakyal (Havari Petros) Manastırıdır. Sason ilçesine yaklaşık bir saat uzaklıkta bulunuyor. Turnalı mezrasına kadar giden bir yol mevcut.
Manastıra Gürgenli köyünün Topluca (Vartenag) Mezrasından da ulaşılabiliyor. Fakat iki yönden de yaklaşık bir saat yürümek gerekiyor. Manastır halk arasında Komk Kilisesi olarak biliniyor. Bir zamanlar bölgenin dini (piskoposluk) merkezi olan manastırdan günümüze yıkıntılarla, büyük ölçüde sağlam durumda olan bir kilisenin kalıntısı ulaşmış. Manastırın içinde ve çevresinde definecilerin açtığı çukurlar görülüyor. Geçtiğimiz yıllarda manastırın bazı eşyaları yakınlardaki bir mezrada definecilerce bulunmuş, daha sonra polis bir operasyonda bu eşyaları ele geçirmiş; şimdi Diyarbakır Müzesinde sergileniyor.
Mereto dağının karşısında iki bin metre yükseklikteki manastırın mimari yapısı dikkat çekiyor. Manastırın 1300 yıllarda yapıldığı ve 800 yıllık bir geçmişinin olduğu tahmin ediliyor. Manastırda yıkılmayan yapılardan biri başpapaza ait olduğu belirtilen Kast’ın yeri avlu kısmında yer alıyor. Başpapazın makamında başpapazın oturduğu makam üst katta, alt katta da onun hizmetçilerinin oturduğu yer bulunuyor. Manastırda yıkılmayan ve bütünlüğünü koruyan tek yer, konferans salonu olarak kullanılan iki odalı bölüm bulunuyor. İki katlı olan konfernas salonu manastırın arka tarafında yer alıyor. Alt katı yıkıntılardan dolayı toprakla kapanmış durumdadır. Rumların yaşadığı dönemlerde konferans salonunda tiyatro ve benzeri sosyal faaliyetlerin yanı sıra Diyarbakır, Mardin, Kaleyolu ve bölgedeki Rumların toplantıları da bu salonda yapılıyordu. Komk Kilisesinde onaylanan kararlar postacılar aracılığıyla Diyarbakır ve Mardin’e gönderiliyordu. Mereto dağının karşısındaki 366 odalı manastır, çevresindeki geniş düzlük ve muhteşem manzarası ile dikkat çekiyor. Yapıldığı dönemde güneş ışığı ile zamanın öğrenildiği, sabah ve akşam vakitlerini tespit etmek için kurulan sistem ise günümüz mimarlarını geride bırakıyor.
Manastırın yapımında kullanılan harç, çimento olmadığı için süt ve toprak karıştırılarak elde edilmiş. Taşları ise Suriye Halep’ten kervanla getirilmiş. Bu şekilde 366 odalı manastırın inşaatına başlanmış. Bugün manastırın içinden bakıldığında halen Halep taşlarına ve sütten yapıldığı belirtilen harca rastlamak mümkün…
Manastırın bugünkü hali içler acısı… Manastırın içinde ve çevresinde definecilerin açtığı çukurlar belirgin bir şekilde göze çarpıyor. Definecilerin vermiş olduğu yıkıntı ve zararların dışında hayvanların barınak yerine dönmüş. Bütün bunlara rağmen manastır, görkemiyle insanı büyülüyor. Manastırın restore edilerek tekrar faaliyete geçmesi halinde Sason turizminin gelişmesine katkı sunacaktır.
Haziran-2010
Behcet ÇİFTÇİ
http://www.sasun.org/index.php?option=com_content&view=article&id=32:komk-klses-bedros-arakyal-manastiri&catid=8:kom
Leave a Reply