Gugark, Büyük Hayk’ın on üçüncü vilayetidir. Bu vilayet Yunan tarihçileri tarafından Gugarene olarak anılmaktadır. Vikayetin isminin etnik anlamı vardır. Doğudan Utik, güneyden Ayrarat, batıdan Tayk bölgeleriyle, kuzeyden ise Virk ülkesiyle sınırdaştı. M.Ö. VIII. yüzyılda Gugark bölgesi Urartu, M.Ö. IV-II yüzyılları arasında ise Ermeni Yervantuni Devleti’ne dâhil olmuştur. Artaşesyan ve Arşaguni hanedanlıkları dönemlerinde Gugark, Büyük Hayk’ın dört sınır bteşkhliklerinden (beylerbeylik) biri olmuştur.
387 yılında Büyük Hayk’ın Bizans ve İran arasında bölünmesi neticesinde Taşir ilçesi hariç olmak üzere Gugark, Virk’e bağlanmıştır. Gugark Vilayeti’nin ilçeleri Dzorapor, Koğbopor, Dzobopor, Taşir, Treğk, Kangark, Ardahan, Verin (yukarı) Cavakhk ve Kğarck olmuşlardır.
652 Ermeni-Arap anlaşmasıyla Gugark bölgesi de Teodoros Rştuni tarafından yeniden Ermenistan’a bağlanmıştır. VIII. yüzyılda Gugark bölgesinin batı ilçeleri Tiflis Arap Emirlği bünyesine, IX. yüzyıl ortalarında ise Gürcü Bagratuni Krallığı’na, doğu ilçeleri ise Ermeni Bagratuni Krallığına dahil olunmuştur.
969–970 yılları arasında Ermenistan kralı III. Aşot Voğormadz’ın (bağışlayan) oğlu Gurgen, Şamşulde şehri merkez olmak üzere Gugark’ta bir krallık kurmuştu. 1065 yılında bu krallığın merkezi Lore şehir-kalesine taşındığından dolayı bu krallık Lori Krallığı olarak anılmıştır.
XI yüzyıl sonları ve XII. yüzyıl başında Selçuk istilacılar Lori Krallığı’nı ele geçirmişlerdir. 1118–1123 yıllarında ise, kral Davit Şinarar (yapıcı) krallığı Selçuklardan geri alarak Gürcü Orbelyan hanedanlığına bağlamıştır. Orbeliler’in isyanını bastıran Gürcü kralı III. Georgi, Lore kalesini 1177 yılında Kıpçaklar’a, 1185 yılında ise Zakaryanlar’a teslim etmiştir. XII-XIII yüzyılları arasında Mamikonyan ve Ardzruni sülalelerinin de Gugark bölgesinde mülkleri bulunmaktaydı.
Doğu Gugark bölgesi Kürikyanlar ve Zakaryanlar döneminde Ermeni kültür ve bilim merkezi olmuştur. Halıcılık, ormancılık ve madencilik gelişmişti. Doğu Gugark bölgesinde tanınmış ortaçağ düşünürleri Hovhannes Sarkavag, Grigor Tuteordi ve Mkhitar Goş yaşamış ve çalışmalarda bulunmuşlardır. Moğol istilası sonucunda Zakaryanlar’ın mülkü olan doğu Gugark Gürcistan Vilayeti’ne dâhil edilmiştir.
