Paytakaran, Büyük Hayk’ın on birinci vilayetidir. Kuzeydoğudan Sünik, Artsakh ve Utik, batıdan Vaspurakan vilayetleriyle sınırdaştır. Paytakaran’ın ilçeleri Hrakot-Peroj, Vardanakert, Yotnporakyan Bagink, Koekyan, Roti-Bağan, Aros, Piçan, Hani, Atşi-Bagavan, Spandaran-Peroj, Vormisdperoj ve Alevan olmuştur.
Büyük Hayk Krallığı’nın doğu ucu vilayeti olmasından ötürü, Kuzey Kafkas dağlılarına karşı yürütülen mücadelede Paytakaran önemli bir rol oynamıştır. Hıristiyanlığın devlet dini olarak ilan edilme sürecinde Angeğtan prensi, pagan dininden vazgeçmeyen 438 rahibi Paytakaran zindanına atmıştır. Ermenistan kralı Büyük Trdat’ın yönetimi döneminde Paydakaran şehri büyük önem kazanmıştı. Alan Krallığı’nda Hıristiyanlığın yayılması niyetiyle Aydınlatıcı Grigor’un torunu, episkopos Grigoris Ermenistan’ın kuzeydoğu bölgelerine gönderilmiş, misyonunu yerine getirme konusunda Grigoris’e destek olması amacıyla Sanatruk Arşakuni, Paytakaran’a yönetici tayin edilmişti. Grigoris, Mezket Sanesan kralının emriyle Vatnyan ovasında öldürülür, Sanatruk ise kendisini kral ilan ederek yabancıların yardımıyla Ermenistan tahtını ele geçirmeye çalışır. Ermeni-Roma orduları Paytakaran’ı kuşatınca Sanatruk Pers ülkesine kaçıp II. Şabuh’a sığınır.
IV. yüzyılın 30’lu yıllarında Büyük Hayk’ın diğer bölümleriyle birlikte Paytakaran da Mezket Sanesan kralın saldırılarından zarar görür, fakat istilacı ordular Oşakan şehri yakınlarında bozguna uğratılır. Büyük Hayk’ın 387 yılında bölünmesinin ardından Paytakaran şehri , Arşakuni hanedanının çöküşüne kadar Doğu Ermenistan’ın bünyesinde kalır. 428 yılında Paytakaran, Atrpatakan marzpanlığına (atanmış yönetici) bağlanır. 450–451 yıllarındaki “Vartanants” savaşı esnasında Paytakaran şehri Pers ordularının dayanak noktasını oluşturmaktaydı.
620 yılında Bizans orduları Paytakaran’a saldırmışlardır. VI.-VII. yüzyılları arasında Hazar Denizi’nin seviyesinin düşmesi sonucu sular Paytakaran şehrinden uzaklaştığından şehir eski görkemini kaybetmiş, daha sonra da tamamıyla haritadan silinmiştir. VII. yüzyılı sonlarında Paytakaran, Araplar tarafından ele geçirilip Atrpatakan bünyesine dâhil edilmiştir. IX. yüzyılın ilk yarısında Paytakaran, Babek hareketine dâhil edilmiş, IX. yüzyıl sonlarında Saci, X. yüzyılın 40’lı yıllarından itibaren Salari ve X. yüzyılın sonlarından itibaren ise Ravvadi Devleti’ne dâhil olmuştur. XI. yüzyılın ikinci yarısında Selçuklular Paytakaran’ı ele geçirmişler, XII. yüzyılın 30’lu yıllarında ise Yeltkuzi Devletine dâhil olmuştur. XIII. yüzyılın ilk yarısında Moğollar Paytakaran’ı istila etmişler, XIII.-XIV. yüzyıllarda “Altın Horda”nın hanlarının eline geçmiş, XIV. yüzyıl sonlarında Lenk-Timur’un yıkımına maruz kalmıştır. XVIII. yüzyıl ortalarında Paytakaran’da Taliş ve Karadağ hanlıkları şekillenmeye başlamış, 1809’da Talişler nihai olarak Rusya’ya bağlanmışlardır.
1813 Gülistan antlaşması sonucunda Paytakaran’ın doğu kısmı Rusya’ya, batısı ise İran’a bağlanmıştır. 1826 yılında Taliş Hanlığı ortadan kaldırılıp, hanlık bölgesi XIX. yüzyılın ikinci yarısı ve XX. yüzyıl başlarında Bakü Vilayetine dâhil edilmiştir.
Paytakaran, Büyük Hayk’ın on birinci vilayetidir. Kuzeydoğudan Sünik, Artsakh ve Utik, batıdan Vaspurakan vilayetleriyle sınırdaştır. Paytakaran’ın ilçeleri Hrakot-Peroj, Vardanakert, Yotnporakyan Bagink, Koekyan, Roti-Bağan, Aros, Piçan, Hani, Atşi-Bagavan, Spandaran-Peroj, Vormisdperoj ve Alevan olmuştur.
Büyük Hayk Krallığı’nın doğu ucu vilayeti olmasından ötürü, Kuzey Kafkas dağlılarına karşı yürütülen mücadelede Paytakaran önemli bir rol oynamıştır. Hıristiyanlığın devlet dini olarak ilan edilme sürecinde Angeğtan prensi, pagan dininden vazgeçmeyen 438 rahibi Paytakaran zindanına atmıştır. Ermenistan kralı Büyük Trdat’ın yönetimi döneminde Paydakaran şehri büyük önem kazanmıştı. Alan Krallığı’nda Hıristiyanlığın yayılması niyetiyle Aydınlatıcı Grigor’un torunu, episkopos Grigoris Ermenistan’ın kuzeydoğu bölgelerine gönderilmiş, misyonunu yerine getirme konusunda Grigoris’e destek olması amacıyla Sanatruk Arşakuni, Paytakaran’a yönetici tayin edilmişti. Grigoris, Mezket Sanesan kralının emriyle Vatnyan ovasında öldürülür, Sanatruk ise kendisini kral ilan ederek yabancıların yardımıyla Ermenistan tahtını ele geçirmeye çalışır. Ermeni-Roma orduları Paytakaran’ı kuşatınca Sanatruk Pers ülkesine kaçıp II. Şabuh’a sığınır.
IV. yüzyılın 30’lu yıllarında Büyük Hayk’ın diğer bölümleriyle birlikte Paytakaran da Mezket Sanesan kralın saldırılarından zarar görür, fakat istilacı ordular Oşakan şehri yakınlarında bozguna uğratılır. Büyük Hayk’ın 387 yılında bölünmesinin ardından Paytakaran şehri , Arşakuni hanedanının çöküşüne kadar Doğu Ermenistan’ın bünyesinde kalır. 428 yılında Paytakaran, Atrpatakan marzpanlığına (atanmış yönetici) bağlanır. 450–451 yıllarındaki “Vartanants” savaşı esnasında Paytakaran şehri Pers ordularının dayanak noktasını oluşturmaktaydı.
620 yılında Bizans orduları Paytakaran’a saldırmışlardır. VI.-VII. yüzyılları arasında Hazar Denizi’nin seviyesinin düşmesi sonucu sular Paytakaran şehrinden uzaklaştığından şehir eski görkemini kaybetmiş, daha sonra da tamamıyla haritadan silinmiştir. VII. yüzyılı sonlarında Paytakaran, Araplar tarafından ele geçirilip Atrpatakan bünyesine dâhil edilmiştir. IX. yüzyılın ilk yarısında Paytakaran, Babek hareketine dâhil edilmiş, IX. yüzyıl sonlarında Saci, X. yüzyılın 40’lı yıllarından itibaren Salari ve X. yüzyılın sonlarından itibaren ise Ravvadi Devleti’ne dâhil olmuştur. XI. yüzyılın ikinci yarısında Selçuklular Paytakaran’ı ele geçirmişler, XII. yüzyılın 30’lu yıllarında ise Yeltkuzi Devletine dâhil olmuştur. XIII. yüzyılın ilk yarısında Moğollar Paytakaran’ı istila etmişler, XIII.-XIV. yüzyıllarda “Altın Horda”nın hanlarının eline geçmiş, XIV. yüzyıl sonlarında Lenk-Timur’un yıkımına maruz kalmıştır. XVIII. yüzyıl ortalarında Paytakaran’da Taliş ve Karadağ hanlıkları şekillenmeye başlamış, 1809’da Talişler nihai olarak Rusya’ya bağlanmışlardır.
1813 Gülistan antlaşması sonucunda Paytakaran’ın doğu kısmı Rusya’ya, batısı ise İran’a bağlanmıştır. 1826 yılında Taliş Hanlığı ortadan kaldırılıp, hanlık bölgesi XIX. yüzyılın ikinci yarısı ve XX. yüzyıl başlarında Bakü Vilayetine dâhil edilmiştir.
