Hani bunun ilk sahibi…

Hükümetin çıkardığı, el konan azınlık vakıflarına ait malların bu vakıflara iade edilmesini öngören kanun hükmünde kararnamenin yankıları sürerken Ortaköy’deki Avrupa Birliği Ofisi’nin de, iadesi öngörülen taşınmazlar arasında olduğu iddiası tartışma yarattı.
Geçmişte Ortaköy Ayios Fokas Rum Kilisesi, Aya Yorgi Kilisesi Mezarlığı ve Mektepleri Vakfı’na ait olan yapı, 1985 yılında İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından kamulaştırılmıştı. Kanun hükmünde kararnamenin hangi vakıf binalarını kapsadığı hakkında görüş aldığımız avukat Kezban Hatemi, birkaç yıl önce Avrupa Birliği Genel Sekreterliği’nin İstanbul ofisi olarak hizmete açılan binanın da Rum cemaatine iade edilecek mülkler arasında olduğunu söylüyor.
Konu hakkında görüştüğümüz Avrupa Birliği Bakanı Egemen Bağış, Ortaköy’deki Avrupa Birliği Ofisi’nin kanun hükmünde kararname kapsamına girmediğini ifade ediyor. Bunun nedeni ise kamulaştırılan taşınmazların ve arsaların kararnameye dahil edilmemesi. Geçmişte, AB ofisinin bulunduğu alandaki ilkokulun sahibi olan Ortaköy Ayios Fokas Rum Kilisesi, Aya Yorgi Kilisesi Mezarlığı ve Mektepleri Vakfı’nın, mülkün kendilerine iadesi için Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne (AİHM) başvurduğunu söyleyen Egemen Bağış, mahkemeden vakıf lehine bir karar çıktığı takdirde buna saygılı olacaklarını belirtiyor.

Kamulaştırmanın gereği yapılmadı

Azınlık Vakıfları temsilcisi Lakis Vingas ise, Ortaköy’deki Avrupa Birliği ofisinin yeni çıkan kanun hükmünde kararname kapsamında Ortaköy Ayios Fokas Rum Kilisesi, Aya Yorgi Kilisesi Mezarlığı ve Mektepleri Vakfı’na iade edileceğini düşünmediklerini söyledi. “Bu, Rum cemaatine iade edilmesi gereken bir yapı. Ancak yeni düzenleme kapsamında bunun yapılabileceğini sanmıyorum” diyen Lakis Vingas, Büyükşehir Belediyesi’nin buraya kamulaştırma maksadıyla el koymasına rağmen kamulaştırmanın gereğini yerine getirmediğini de ifade etti: “Büyükşehir Belediyesi kamulaştırma maksadıyla bu mülke el koymasına rağmen, kamulaştırmanın gereğini yerine getirmemiş. Bu yüzden mülkün er geç iade edilmesi gerektiğine inanıyorum. Sorunun bu noktaya gelmesinde Rum cemaatinin de hatası var. 5-10 yıl içinde kamulaştırma yapılmadığını gördüklerinde konuyu mahkemeye götürüp haklarını aramaları gerekirdi.”
Hükümetin, 1936 beyannamesinde kayıtlı olmayan vakıf mallarının azınlık vakıflarına iade edilmesini öngören bir kararname çıkarmasının kendilerini çok mutlu ettiğini anlatan Lakis Vingas, “Çocuklarımıza daha az yük bırakacağımızı bilmek bizi rahatlattı” dedi.

Çok değerli araziler var

Ermeni vakıflarında yöneticilik yapan Yeşilköy Ermeni Okulu’nun kurucusu Garo Paylan’dan kanun hükmünde kararname kapsamında azınlık vakıflarına iade edilmesi öngörülen çok değerli mülkler ve araziler olduğunu öğrendik. Ermeni vakıflarına iade edilecek 50-60 civarında çok değerli taşınmaz ve arazi olduğunu söyleyen Garo Paylan, bunların en önemlileri hakkında bilgi veriyor bize. Beykoz’daki Ermeni vakfının bu semtte bulunan Boğaz’a nazır 47,5 dönümlük arazisi iade edilecek mülkler arasında en önemlilerden biri. Bu arazinin değeri milyon dolarlarla ölçülüyor. Geçmişte Yeşilköy Ermeni Kilisesi Vakfı’na ait olan ve 30 yıl önce Büyükşehir Belediyesi tarafından el konup pazaryerine çevrilen arazi de Ermeni cemaatine geri verilecek. Büyükdere’deki iki Ermeni Mezarlığı ve Surp Pırgiç Ermeni Hastanesi’nin karşısındaki büyük arazi de devletin asıl sahiplerine geri vereceği taşınmazlar arasında.

Kararname mağduriyeti gidermiyor

Garo Paylan, kanun hükmünde kararnamede yer alan önemli bir boşluğa da dikkat çekiyor. 1936’dan sonra bağış ve satın alma yoluyla azınlık vakıflarına geçen mülklerin, 1974’te çıkarılan bir yasayla eski sahiplerine iade edildiğini belirten Garo Paylan, yeni düzenlemenin, azınlık vakıflarından alınıp eski sahiplerine iade edilen mallarla ilgili bir düzenleme içermediğine değiniyor.
Hrant Dink’in kurduğu, Ermeni Protestan Vakfı’na ait olan Tuzla Ermeni Yetimhanesi de bu yasal boşluk yüzünden vakfa iade edilemeyecek.