Ermeni Soykırımından tesadüfen hayatta kalan ve dengbej geleneğinin sonraki kuşaklara aktarılmasında büyük rol oynayan Karapetê Xaço, arkasında büyük değerler bırakarak yaşama veda etti.
Karapetê Xaço Ermeni Soykırımından tesadüfen hayatta kalan, Ermeniliğini saklayarak dilencilik yapmak zorunda kalan Kürdistan ve Ermeni halkının ölümsüz sanatçısı.
Kürt dengbêjlik (müzik biçmi) geleneğinin en önemli isimlerinden biri sayılan Karapetê Xaço’nun asıl adı Garapet Khaçaturyan’dır.
Karapetê Xaço, bazı bilgilere göre, 1900, bazı bilgilere göre de 1903, ya da 1908 yılı doğumludur. Xaço günümüzde Êlih’in (Batman) Qûbînê (Beşiri) ilçesine bağlı Bileyder (Binatlı) köyünde Ermeni bir ailenin 4 çocuğundan biri olarak dünyaya gelir. Doğduğu zamanlarda Amed’e bağlı olan bu köy, sonradan Êlih’e bağlanmıştır.
1915’teki Ermeni Soykırımı sırasında annesini ve babasını gözleri önünde kaybeden Xaço, kardeşleri Abraham, Manuşak ve Xezal ile birlikte bir hayatta kaldı.
Xaço ve 3 kardeşi, Xerzan ovasındaki Kürt köylerinde Ermeni olduklarını gizleyerek dilencilik yapar ve bu şekilde hayatta kalmaya çalışır. Kürtçe bilmeleri de onlar için avantaj olur.
Xaço’nun dengbejlik serüveni de daha çocukluk çağlarına denk gelen bu günlerinde başlar. Ablasının evlendiği köyde 11-12 yaşlarındayken çobanlık yapmaya başlar.
Bu köyde ünlü aşiret beyi Fîlîtê Qûto’nun ölümü için ona adadığı stran ile kız kardeşiyle birlikte Filitê Qûto’nun oğlunun himayesine girer.
Ermenistan Yerevan’a bağlı ‘Solxoza Çaran’ (Dördüncü Solhoz) köyünde yaşayan Karapetê Xaço, 15 Ocak 2005 tarihinde arkasında büyük bir kültürel miras bırakarak yaşamını yitirdi. Xaço, dengbejlik geleneğinin sonraki kuşaklara aktarılmasında da büyük rol oynamış oldu.
Xaço, Aram Tigran ile birlikte Kürtçe konuşan Ermenilerin müzikteki simge ismi oldu.
https://www.ermenihaber.am/tr/news/2024/01/15/Bir-ölümsüz-ses-tınısı-Karapetê-Xaço/265606
Leave a Reply