Medskert, Mazgerd, Mazgert, Mazgirt, Mazgert, Mazkerti Berd (Mazkert kalesi), Mazkird, Mazkirt, Mayakird, Madskert, Madaskirt, Manazkert, Mandskert, Mezgerd, Mendskert, Mendskertats Berd (Mendskert kalesi), Mendskerto Berd (Mendskert kalesi), Surb Sargis Berd (Aziz Sargis kalesi). Büyük Hayk’ın Dördüncü Hayk Eyaleti’nin Şahunyats Tsopk bölgesinde bulunan şehir (yerleşim, kale-şehir, kasaba, köy). Vardan Areveltsi’nin “Aşkharhatsuyts”una (coğrafya kitabı) istinaden “Dsopk bölgesi, Medskert ve Çımışkadsag’tır (Çemişgezek)”. Bu şehir Urartu döneminden beri var olmuştur.
Kâtip Çelebi’nin XIV. yüzyılda aktardığına göre bayındır ve gelişmiş bir şehir olup Mazkert Sancağı’nın merkeziydi. Eski dönemlerde Mandskert olarak da anılmıştır. Günümüzde de mevcut olan bu yerleşim yeri bugün Mazgirt olarak anılmakta olup, aynı isimle anılan kazanın merkezidir. Kharberd (Harput) Vilayeti’nin Dersim Sancağı’nda, Kharberd şehrinin yaklaşık 60 km. kuzeydoğusunda bulunmaktadır. Dört tarafı yüksek dağlarla çevrilidir.
Şehrin güneybatısında bulunan kayalık bir dağın tepesinde, uygun askeri mevzi konumuna sahip bir kalenin kalıntıları bulunmaktadır. Kalenin, düzgün yontulmuş taşlardan örülü surları, XX. yüzyıl başlarında yarı yıkık durumdaydı. Surları oluşturan taşlar kireç kaymağı, demir çiviler ve kurşun eriyiğiyle birleştirilmişti. Yeraltı dehlizleri vardı ve bunlardan biri doğruca nehir kıyısına çıkmaktaydı. Surb Sargis Kalesi olarak da anılmaktaydı.
XIX. yüzyılın başlarında Medskert’te 800 hane Ermeni ve Kürt yaşamaktaydı, 1872-73’te 80 hane Ermeni, 60 hane Türk, XX. yüzyıl başlarında 486 hane (3888 kişi) Ermeni ve 43 hane (215 kişi) Kürt vardı. Şehirde Surb Astvadsadsin ve Surb Hakob olarak anılan iki kilise ve bir okul vardı. Ermeniler tarım ve zanaatlarla (dokumacılık, demircilik) uğraşmaktaydı.
Şehrin dışında, kuzeydoğu tarafında 7yıkık kilise, kiliseden çevrilmiş bir cami, yıkıntı haldeki Cermakavank Manastırı, haçkarlar (Haç-taş) vb. yıkıntılar vardı. Medskert şehri ve kalesi çoğu kez yanlışlıkla Ayrarat Eyaleti’nin Basen bölgesinde bulunan Mıjınkert’le karıştırıldığından dolayı bu iki şehir benzer isim seçeneklerine sahip olmuşlardır.
Leave a Reply