Hantes Amsorya (Aylık Mecmua), Ermeni periyodikleri arasında öne çıkan süreli yayınlardan biri. Tam 124 yıl önce, 1887’de, Viyana Mıhitaryanlar Birliği tarafından yayımlanmaya başlar. Ermeni itim, ahlak gibi çeşitli konularda makalelere yer veren, içerik açısından zengin bir yayındır. Ermenilerin sosyal ve mesleki alanlardaki birikimlerine, bu alanlarda oynağı rollerle ilgili bilgilere ve verilere de yoğun olarak yer verir. Viyana’da yayımlansa da, dünya üzerinde, Ermenilerin yaşadığı her yere ulaşır. Ancak sadece Ermeniler tarafından okunan bir yayın değildir; farklı halklara mensup okurların ve araştırmacıların da sık sık müracaat ettikleri bir kaynak olur.
Temmuz 2009’da, bu köşede, Ermeni tıp tarihi ve süreli yayınları konusunda birkaç hafta devam eden bir sohbet gerçekleştirmiştik. Olanağı olan okurlarımıza, bu yazılara bir kez daha göz atmalarını öneririz.
Hantes Amsorya, bazı sayfalarını sağlık sorunlarına ayırır ve zaman zaman, ‘ilaç’ önerileri içeren makaleler de yayımlar. Bu öneriler, birer ‘kocakarı’ ilacı olmaktan öte, tarihte tıp adamlarının gündeminden eksik olmayan, çeşitli bitkiler ve otlar, mineraller, hayvan organları gibi onlarca maddeye veya bunların karışımlarına dayanır.
Hantes Amsorya’dan Baş, diş, karın, kulak ağrıları, öksürük, kanama tedavisi için öneriler
Gostantin Melik-Şahnazaryan, mecmuanın Mart, Nisan ve Mayıs 1931 tarihli sayılarında yayımlanan makalesinde, sıkça karşılaşılan çeşitli ağrılar ve kanamalar için evlerde uygulanabilecek pratik öneriler verir. Bu makalenin kısa bir özetini, iki bölüm halinde sunuyoruz.
Göz ağrıları için
1. Derisi yeni yüzülmüş koyunun akciğerinden bir parça alınıp göz kapağının üzerine konur, kanlanmanın yok olması beklenir.
2. Erkeklerde gözyaşının kuruması halinde karpuz kabuğu öğütülerek kaşa sürülür.
3. Göz ağrısının kesilmesi için, göze anne sütü veya çay damlatılır.
4. Göz kaymasına karşı, tavşan ödü sulandırılarak, pamukla birkaç kez göze sürülür.
5. Göz ağrısına karşı bal eritilip sabah ve akşam göze sürülür.
6. Göze kaçan kıl, kirpik gibi şeyleri çıkarmak için gözkapağı ıslatılıp temizlenir, göze yeşil kurbağanın veya atsineğinin kanı damlatılır.
7. Gözün ferinin eksilmesi halinde, kurutulup yaban şeftalisi öğütülüp göze sürülürse, göz aydınlanacaktır.
8. Gözyaşının kuruması halinde kekliğin safrası göze damlatılır.
9. Gözün ferinin eksilmesi halinde, anne sütü beyaz horozun ödüyle karıştırılarak göze sürülür.
10. Kirpiklerinin dökülmesi halinde kirpiklere bal sürülürse kirpikler çıkacaktır.
11. Göz ağrılarında, şeker sütle kaynatılıp macun haline getirilir ve göze sürülür.
12. Göz kanlanmasında ve ağrısında, gözün üzerine, koyun eti dövülmeden gözün üzerine konur.
Kulak ağrıları için
1. Kızartılmış soğan kulağa sürülür.
2. Beyaz soğan suyu kulağa damlatılır.
3. İşitme kaybında kulağa beyaz alkol damlatılır.
4. Kulaktan sarı sıvı gelmesi halinde soğan dövülür ve suyu kulağa damlatılır.
Diş ağrıları için
1. Ağrıyan dişin üzerine kavrulmuş üzüm konur, iki dakika sonra kaldırılıp yerine yenisi konur.
2. Ağız, günde birkaç kez soğuk su ile çalkalanır.
3. İnek kemiği kavrulup toz haline getirilir, balla karıştırılıp yerinden oynayan dişe sürülür.
4. Diş ağrısında siyah dut dalının kabuğu beş dakika kaynatılır, elde edilen suyla ağız çalkalanır.
5. Süpürge otunun gövde kısmı sirkeyle kaynatılır, elde edilen suyla ağız çalkalanır.
6. Ağrıyan dişe kurutulmuş turp yaprağı sürülür.
Baş ağrıları için
1. Siyah turp ince dilimler haline getirilip, bir bezle alna sarılır. Ateş düşürür.
2. Başı ağrıyana sirke koklatılır, enfiye çektirilir.
3. Baş ağrısıyla birlikte gözler kanlanır ve yüzler ateşlenirse damardan kan alınır.
4. Dereotu kaynatılır, suyu ile baş, şakaklar ve alın ovulur.
5. Soğuk nedeniyle baş ağrıması durumunda hardal, soğan, biber ve zencefil birbirine karıştırılıp alna sürülür.
6. Isırgan dövülüp yoğurtla karıştırılarak macun haline getirilir, başa sürülür.
7. Isırgan veya ballıbaba kaynatılır, elde edilen suyla baş, şakaklar, alın ovalanır, bu
suyla ıslatılan pamuk başın üstüne konulup sürekli değiştirilir.
8. Bakla tozu sirkeyle karıştırılıp macun haline getirilerek başa bağlanır.
9. 20 gram dövülmüş asma yaprağı, 10 gram hıyar, 2 gram menekşe, 4 gram incir yaprağı, 10 gram arpa unu sirkenin içinde karıştırılıp başa konur.
“Agos”, Sayı:783
Leave a Reply