İnsanın karşısına böyle çıkıveriyor işte. Hiç çalışmadığın yerden… Hrant da karşıma Psikeart dergisinde çıktı. Yıllar yıllar evvel, ben küçükken ve o henüz tehdit edilmiyorken aynı dergide yazıyormuşuz meğer. VS diye bir dergi çıkıyordu vaktiyle. Sürü sepet kıymetli insan vardı. Meğer Hrant da varmış, o günlerde tanışmadığımız için fark etmemişim. Oyun ile ilgili bir yazı yazmış. Pek de güzel yazmış. Buyrunuz okuyalım.
Çocuk oyunları
Gelane… Hablo… Holane…
Silopi bowling’i
Bowling’in adı “Gelane”, rugby’nin adı “Hablo”, golfün adı “Holane” desem ne dersiniz? Üçü de, mesela Silopi’de oynanır. (…) “Oyun”, “Zaman” ve “Mekân” üçlüsü her zaman üç bilinmeyenli bir denklemin verileri oldular benim için. İnanılmaz bir gizem ve sır taşıdılar kendi içlerinde. Çocukluğumdan beri bu gizem en sevdiğim problemim oldu. Bu üç bilinmeyenli denklemin örneklerini eşim Rakel’in Silopi Ermeni Varto Aşireti’nin çocuk oyunlarıyla açıklayayım izninizle.
Yazacağım yazı neye yarayacak, doğrusu kestiremiyorum. Ama “Medeniyetler Kapışması”nın ya da “Medeniyetler Buluşması”nın modalaştığı günümüzde Milliyet ve Sabah gazetelerinde çıkan aynı haberin ayrı başlıklarına bir katkı olur belki de… “Şırnak’ın ata sporu: Beyzbol” demiş Milliyet. “Beyzbolun ana vatanı Şırnak” demiş Sabah. Habere göre Şırnak Gençlik ve Spor İl Müdürü açıklamış: “Bölgede yüzyıllardır oynanan ‘Guhşeği’ beyzbolun ta kendisidir. ABD’ye Şırnak’tan göç eden Ermeniler bu sporu tanıttı.”
Çok sevdim haberi. Biri atasından girmiş, diğeri anasından. Bir katkım olacaksa eğer “Sadece beyzbol mu?” diye sorayım, ben de çocuklardan gireyim… “Hıh, o da bir şey mi.”
“Oyun”, “Zaman” ve “Mekân” üçlüsü her zaman üç bilinmeyenli bir denklemin verileri oldular benim için. İnanılmaz bir gizem ve sır taşıdılar kendi içlerinde. Çocukluğumdan beri bu gizem en sevdiğim problemim oldu. Bu üç bilinmeyenli denklemin örneklerini eşim Rakel’in Silopi Ermeni Varto Aşireti’nin çocuk oyunlarıyla açıklayayım izninizle.
Silopili çocukların oynadığı oyunun adı Gelane… “Dikili” demekmiş Kürtçede.
Sivri uzun taşları dikerlermiş yan yana sırayla. Belli mesafeden de yuvarlak bir taş yuvarlar, dikili taşları devirmeye çalışırlarmış. Bir atışta çok deviren kazanırmış. Bir cins bowling anlayacağınız… Silopi bowling’i.
İkinci oyunun adı Hablo. Gece ay ışığında oynadıkları bir oyun. Çocuklar iki gruba ayrılıyorlar. Ebe, bir kilo ağırlığında seçilmiş bir taşı yanan ocakta ısıtıyor ve vargücüyle fırlatıyor uzaklara. Takımlar ay ışığının bahşettiği kadarıyla gözün, biraz uzağa düşen taştan geri yansıyan ses kadarıyla kulağın, en fazla da taşın ısısına gezinen elin yordamıyla yarışıyorlar ve taşı bulup kaleye geri getirmeye koşuşturuyorlar. Taşı bulup kaleye dönenleri engellemeye çalışan rakip oyuncuların şiddeti andıran el, ense, bacak hareketleri belki de oyunun en tatlı yanı. Silopi rugby’si sanki.
Üçüncü oyun ise Holane. Bir metrelik bir sopanın ucunu baston biçiminde kıvırıp, belirledikleri bir alana küçük taşları vura vura taşırlarmış bu oyunda. Bu da bal gibi Silopi golfü işte.
Şimdi “Mekân” derseniz kelalaka. Amerika nere Silopi nere? “Zaman” derseniz yine kelalaka, o zaman televizyon bile yok ki “Silopililer Amerikalılardan çalmış” diyelim.
“Göç eden Ermeniler götürdü” deyişi hani ruhumu biraz okşamıyor değil ama “Onların orada ne işi vardı?” sorusunun cevabı hiç de ruh okşayıcı türden olmadığından işin o faslını da es geçmeyi yeğlerim…
En iyisi şunu demeli belki de:
“Kim bilir belki de çocuk oyunlarımızdır, uygarlıkların yegâne ortak bileşkesi… Nitekim, oyunların ruhu aynı işte.”
Not: Hrant Dink’in bu yazısını, 2002 yılında çıkardığımız “…VS” dergisinin beşinci sayısında, “Dikenli Tarih Güllü Coğrafya” bölümünde yayımlamıştık (E.Y.).
18 Mart 2011
http://www.haberturk.com/haber/haber/611597-hrantin-oyunu
Leave a Reply