Izmir Sancagi Ermenileri

Geçen yuzyilin basinda Izmir

Sayıca fazla olmamalarına rağmen bu civardaki Ermeni kolonileri ekonomik ve kültürel alanda önemli bir rol oynamışlardır. 1914 Osmanlı nüfus sayımına göre yüzyılın başlarında bölgede yaşayan 20766 Ermeni’nin 11127’si izmir’de bulunuyordu. izmir’de cemaate ait 23 dini kuruluş, 2 büyük lise ve 27 ilkokul vardı.[/size]

İzmir Sancağı

14. yüzyılın sonlarında, Kilikya Krallığı’nın düşüşünden sonra Ermeniler buraya göç etmişlerdi.ilk gelenler Apanoya’da bir kilise, sonra gelenler ise Haynots’ta Surp Stepanos Kilisesi’ni kurmuşlar. Zamanla bölgenin ticaretinde etkili olan Ermeniler ipek Yolu çerçevesinde ipek ihracatı yapmışlar.Batı’da, Venedik, Livern, Marsilya ve Amsterdam Ermeni kolonileri izmir Başepiskoposluğu’na bağlıydı. Bu önemli ticaret merkezi doğudaki Culfa, Nahcivan, /apan, Kantsag ve Tiflis gibi merkezlerden gelen tacirlerin de göç ettiği bir yer olmuş.

Ermeni Kilisesi Izmir

Bölgeden ayrılış tarihleri olan 1922 yılına kadar Ermeni cemaati Haynots’ta müteaddit defalar, zelzeleden yıkılıp tekrar tamir edilen Surp Stepanos Kilisesi, Başepiskoposluk ve Surp Mesrob Lisesi civarında yoğunlaşmıştı. Ayrıca her biri birer ilkokula sahip olan Surp Krikor Lusavoriç ve Surp Harutyun Kiliseleri’ni ve Surp Krikor Hastanesi’ni de sayabiliriz. Bunların dışında Ermeni Katolik cemaati de Surp Astvadzadzin adlı bir kiliseye ve Mıhitaryan Lisesi’ne sahipti. Buradaki Katolik cemaatinin önemli ailelerinden biri de Balladur ailesiydi. Avrupalılarla evlilik bağlarıyla yakınlaşan ve “Fransız koruması altında” bir statüye sahip olan bu Katolik levanten topluluk, genellikle Ermeni kimliklerini reddedip kendilerini “Avrupalı” olarak görüyorlardı.

Cemaatin büyük maddi olanaklarının da etkisiyle kültürel yaşam çok hareketliydi. imparatorluğun ilk Ermenice günlük gazetesi Arpi Araradian 1853 yılında izmir’de yayımlanmış. Daha önceleri de Arşaluys Araradian (1840-1886), Dzarig (1862) Arevelian Mamul gibi dergilerin varlığını da görmekteyiz. Bunların dışında edebi eserler de basılırdı.

V. Cuinet izmir Ermenileri için şöyle yazmış “Sabırlı, aktif enerjik ve iyi tüccar olan Ermeniler ülkenin en zenginleriydi. Rumlar’dan daha iyi bankacı olan Ermeniler, Türkçe’yi de iyi konuştuklarından, avukatlık mesleğine de yönelmişlerdi.”

http://team-aow.discuforum.info/t697-Izmir-Sancagi-Ermenileri.htm