T. P. O’Connor, Ermenileri Kurtarmak İçin Papa’dan Harekete Geçmesinin İsteneceğini Bildiriyor
İNGİLİZ KOMİTESİ FAALİYETTE
Komite, Ermenistan’daki Çalışmalarını Durdurmasına Neden Olan Korkunç Olaylara Rağmen Faaliyetlerini Sürdürme Kararını Aldı
Londra, 20 Kasım — T. P. O’Connor, diğer faaliyetlerinin yanı sıra eski bir Ermeni dostu olarak tanınıyor. O’Connor son meydana gelen katliamlarla ve Avam Kamarası’ndaki tartışmalara ilgili yaptığı açıklamada şöyle konuştu:
“Yardım edilmesi, barındırılması ve beslenmesi gereken çeyrek milyon sürgün söz konusu olmasaydı, kendimi ruh halime bıraksaydım, Ermenistan hakkında tek bir sözcük daha söyleyemeyecek kadar umutsuzluğa gömülmüş halde olurdum.”
“Üç ya da dört yıl önce, Ermeni sorununu tekrar gündeme getirmek mümkün göründüğünde, Ermeni Komitesi’nin kuruluşuna katıldım ve bir süre her şey yolunda göründü.”
“İki yıllık görüşmelerin ardından, sonunda Ermenistan’da gerçekleştirilecek reform için bir program hazırlamayı başardık. Bunun için bütün Avrupa devletlerinin onayını aldık. Savaşın başlamasından hemen önce reformları hayata geçirmek için iki de Genel Müfettiş atanmıştı. Şimdi ise elimize geçen Ermenilerin, şimdiye kadar yapılanların en canavarcası ve en acımasızı olarak tanımlayabileceğimiz katliamlara uğraması oldu. Umutsuzluğumun hiç de nedensiz olmadığını görmeniz gerekir.”
“Ancak İngiliz Ermeni Komitesi çalışmaya devam etme kararı aldı. Amerika’da kabaran o büyük merhamet ve dehşet dalgası, bunun yanı sıra Amerikan Ermeni Komitesi’nin kuruluşu ve Amerika’dan Rusya ve Mısır’daki sürgünlere yağan çok büyük yardımlar bizim için muazzam bir cesaretlendirici güç oldu. “
“İngiliz Dış İşleri Bakanlığı’na başvurduk ve Avam Kamarası’nda bu konuda bir görüşme açılmasını talep ettik. Hayatımda gördüğüm en iyi Dışişleri Müsteşarı olan Lord Robert Cecil anında bizi destekledi ve sonuçta görüşme geçen Salı günü yapıldı.”
“Kısa, ama bulunduğum en heyecan verici görüşmeydi. Görüşme Komitemizin Başkanı Aneurim Williams’ın konuşmasıyla başladı, benim konuşmamla devam etti. Ardından Lort Robert Cecil kısa bir konuşma yaptı. Yapılan çalışmaların bize önemli bir materyal kazandırmış olması, sanırım ki Amerikan Ermeni Komitesini memnun edecektir.”
“Meclis görüşmesinin yapıldığı sabah, parlak bir yazar olan Arnold Toynbee tarafından kaleme alınan, Ermenistan hakkındaki bir broşür tüm Avam Kamarası üyelerine dağıtıldı. Böylesi bir zamanda okunacak yığınla doküman olmasına rağmen broşürün parlamenterlerin çoğunluğu tarafından okunduğunu görmek beni şaşırttı. Anlatılanların dehşeti herkesini derinden etkilemişti. Ancak Mr. Toynbee’nin broşüründeki materyalin büyük bir bölümünün Amerikan Ermeni Komitesi raporundan alındığını belirtmem gerek. Daha da ileri gidip, yapılan konuşmaların hepsinde katliamların devam etmesini engelleme ve katliamlardan kurtulmayı başaranlara yardım etme konusunda bütün ülkelerden daha fazla Amerika’ya umut bağlamamız belirtiliyordu diyebilirim.”
“Ancak Amerika’nın en iyi şekilde nasıl yardım edebileceği konusunda benim dile getirdiğim gayrı resmi bir talep ile Lord Robert Cecil’in verdiği resmi cevap arasında bir görüş ayrılığı oluştu. Ben İngiliz Hükümeti’nin Başkan Wilson ve Amerikan hükümetine resmi bir adım atması yönünden talepte bulunabileceğini ileri sürdüm. Lord Robert Cecil ise İngiliz Hükümeti’nin bağımsız ve tarafsız ülkelere ne yapmaları gerektiğini dikte edemeyeceğini, hatta öneride bile bulunamayacağını belirtti. ‘Yabancı ülkelere karşı nasıl bir tavır alacağı konusunda karar verecek olan hükümetlerdir,’ şeklinde konuştu.”
“Ancak ben, ikinci bir yol önerdim ve Amerika Birleşik Devletleri’nin cömert ve hümanist halkının eziyet çekmekte olan Ermenilere yardımda bulunmaları için merhametlerini ve desteklerini talep eden etkili bir çağrıda bulunabileceğimizi belirttim. Lord Robert bu teklifimi candan kabul etti. Ayrıca Papa’nın da müdahalesi konusunda umut taşıyoruz. Lord Robert Cecil, Avam Kamarası’nda yaptığı konuşmda, bugüne kadar attığı adımlar için insanlığın Papa’ya müteşekkir olduğunu söyledi. Anladığım kadarıyla Papa’dan Osmanlı Padişah’ına yaptığı başvuruya ek olarak, doğrudan Alman İmparatoru’na da başvuruda bulunması talep edilecek.”
“Hükümetten bir diğer talebimiz de İngiliz ordusu ve gemilerinin, mümkün olan her durumda katliamdan kaçan Ermenileri kurtarmak için ellerinden gelen her şeyi yapmalarıydı. Fransız gemileri bu şekilde davranarak 4.000 sığınmacıyı Mısır’da karaya çıkarmayı başardılar. Bildiğim kadarıyla bu yönde talimatlar verilmiş ve olumlu sonuçlar alınmış durumda.”
“Son olarak, Amerikan ve İngiliz Ermeni Komitelerinin birbirleriyle, gerektiğinde telgrafla, sürekli temas halinde olmalarını öneriyorum. Ben ve diğer arkadaşlarımın Mr. Oscar Straus ve Mr. Samuel Dutton’la yazışmalarımız oldu. Birlikte çalışarak, özellikle sığınmacılar için bir şeyler yapabileceğimize inanıyorum. İngiliz halkının bu sıkıntılı döneminde bile komitemize önemli miktarlarda para geliyor. Bu sayede Ermeni Katolikos’una 8 – 10.000 sterlin gönderdik. Para geldikçe göndermeye devam edeceğiz.”
Türkçeye çeviren: Ayşe Günaysu
http://www.imprescriptible.fr/archives/usa/nyt/tr.htm
Leave a Reply