KENDİ patriğini 500 yıldan beri kendi gelenek ve görenekleri ile yasalar çerçevesinde seçen Ermeni toplumu bugünlerde oldukça sıkıntılı. Çünkü AKP Hükümeti, Ermenilerin geleneğinde olmayan bir şekilde Başpiskopos Vekili Aram Ateşyan’a kisve giyme yetkisi verdi. Bu duruma tepki gösteren Ermeni toplumu ise ‘Patriğimizi Seçmek İstiyoruz’ İnisiyatifi adı altında örgütlenerek imza kampanyası başlattı.
Patriğimizi Seçmek İstiyoruz İnisiyatifinden Harut Özer, Osmanlı İmparatorluğu döneminden günümüze Ermeniler için patrik seçme geleneğini ve itirazlarını DİHA’ya anlattı.
“OSMANLI’DA VAR OLAN HAKKIMIZ”
Osmanlı’da kendi patriğini seçebilen Ermeni toplumunun, demokratik ve laik bir ülke olma iddiasında olan Türkiye’de hükümetten seçim izni alamadığına dikkat çeken Özer, Patrik Mesrof Mutafyan ölene kadar seçimi ertelediğini söyleyen hükümetin patrik yetkileri ile donatılmış bir genel vekili seçme hakkını Ermeni toplumundan aldığını söyledi. 500 yıllık bir dini gelenek olan Patrik seçmenin Ermeni toplumunda çok önemli olduğunu kaydeden Özer, geleneğin tarihsel sürecini şöyle anlattı: “Fatih Sultan Mehmet 1461 yılında Bursa’da yaşayan Ermenileri İstanbul’a taşırken Episkoposluk olan ruhani liderliğe Patriklik statüsü verir ve Episkopos Hovagim’i Osmanlıda yaşayan Ermenilerin patriği olarak ilan eder. Bu tarihten sonra Ermeniler 400 yıl gelenek ve görenekleri çerçevesinde elbette Padişahın fermanına tabii olarak kendi patriklerini seçtiler. 1856 ıslahat fermanı sonrası 1863 yılında Osmanlı Hükümeti tarafından onaylanan ve halen seçimle ilgili maddeleri kullanılan nizamname çerçevesinde kendi patriklerini seçmeye devam etmişlerdir. Cumhuriyet sonrası ilk olarak 1927 yılında yine 1863 tarihli nizamnameye uygun seçim yapılmış 1950 yılında ise yapılan seçim müracaatına verilen yanıt yeni bir tüzük ve kanun çıkıncaya kadar ve bir defaya mahsus olmak üzere patrik seçimine Bakanlar Kurulu kararı ile izin verilmiştir diyerek yeni bir kısıtlama ve düzenleme getirilmiştir. Bu tarihten sonra muhtelif müracaatlar yanıtsız bırakılarak Patrikhanenin bir tüzel kişiliği olması engellenmiş ve adeta geçici ruhsatlar gibi her seçim döneminde farklı taleplerle devletin kontrolü arttırılmaya çalışılmıştır” şeklinde konuştu.
‘DEVLET HEP AYNI ŞEYİ YAPIYOR’
Devletin, Türkiye Ermenilerinin yegane temsilcisi kabul ettiği Patriklik makamına seçilecek kişiyi kontrol edebilmek için her zaman teşebbüste bulunduğunu anlatan Özer, “Bakanlar kurulu kararı ile 1961 yılında, önce Ermeni Toplumuna ait vakıfların yönetiminde yetki sahibi ve seçimde önemli görevleri olan mevcut sivil kurulları iptal etmiş ve her kiliseyi bir seçim bölgesi sayarak o vakfın yönetimine bırakmıştır. Bu girişim vakıfların birbiri ile ekonomik dayanışmasının önünü kesmiş ve birçok vakfa bağlı okullar ekonomik yetersizlikler sonucu zaman içerisinde kapanmışlardır” diye konuştu.
1961 yılında yapılan patrik seçimi için yayınlanan Bakanlar Kurulu kararnamesinin, devletin Patriğin kim olacağına karar verme talebinin güçlü bir habercisi olduğunu hatırlatan Özer, “ Nitekim 1991 yılında günün hükümeti patrik seçimini toplum değil ruhaniler yapsın diyerek bir kez daha müdahale etmiş ancak Ermeni toplumundan gelen tepkiler üzerine eskiden yapıldığı gibi sivillerin seçmesine izin vermiştir. Bakanlar Kurulunun yayınladığı kararnameye göre İstanbul Valisi tarih belirlemedikçe seçim yapılamayacaktır” diye konuştu. Özer, Türkiye Ermenileri 84. Patriği Mutafyan’ın üç yıldır süren onulmaz hastalığı sonucu görev yapamayacak durumda olmasına karşın uzun süre makamının vekaleten yönetilmesine tepki gösteren Ermeni toplumunun seçmek için gerekli yasal müracaatını yaptığını ancak valiliğin engel olduğunu söyledi. Bu durumu eleştiren Özer, “Bugün AKP Hükümeti, Valilik eliyle Patrik Mutafyan’ın sağ olduğundan bahisle ‘Seçim yapamazsınız’ demektedir. Patriğin görev yapamaz oluşunu dikkate almadan ‘Patrikler ölene kadar seçilirler’ diyerek yalnızca kilise geleneklerinde olan bir durumu defacto kabul ederek seçim yapılmasını reddetmiştir. İdare gönderdiği talimatla Patrik değil ancak ‘patrik genel vekili’ seçebilirsiniz demiştir. Kilise geleneklerinde ve uygulamada olmayan yeni makama seçilecek ruhaniyi Ermeni toplumu değil, Patrikhane yetkili organları seçsin diyerek toplum üzerindeki kontrolünü kendi seçtirdiği aday üzerinden yürütmekteki kararlılığını göstermiştir”dedi.
‘BAŞBAKANDAN YANIT BEKLİYORUZ’
Özer son olarak, “Patrik seçimi yapılmasını sağlamakla tek görevli kurul olan patrik seçimi müteşebbis heyeti tarafından açılan idari dava ile inisiyatif bazı üyelerinin Danıştay’da açtıkları dava sürmektedir, bunlardan alınacak sonuçlar kadar sayın Başbakana bu sorunu görüşmek ve taleplerimizi iletmek üzere gönderdiğimiz dilekçenin yanıtını ve görüşmenin sonucunu da Ermeni toplumu merakla beklemektedir. Elbette her alanda açılım yapmakta olan hükümetimizin kendi vatandaşlarının demokratik seçim hakkını engelleyecek bir tasarrufta ısrar etmeyeceğini ümit etmek en güçlü duygumuzdur. İç hukukun tükendiği noktaya varmadan sorunun çözüleceğini düşünüyoruz, tersane bir gelişme olursa ortak metni imzalayan 5 bin 350 kişinin fikrini alarak nasıl bir yol izleyeceğimize karar vereceğiz” diye konuştu.
‘PATRİĞİMİZİ SEÇMEK İSTİYORUZ’
Özer, “Ruhani meclis başkanı olan şimdiki Patrik Genel Vekili Episkopos Ateşyan daha önce seçim yapılacağını açıklamasına rağmen valilikten gelen yazıya itiraz etmemiş, Ermeni toplumunun seçim hakkını savunmamış, diğer adayları durumdan bilgilendirmemiş ve 48 saat içerisinde patrik genel vekili makamını toplumun 20 bin oyu ile seçilebilecek Patriklik makamına tercih ederek göreve başlamıştır” diyerek son yaşananları eleştirdi. Ateşyan’a seslenen Özer, Patrikhanenin binlerce kişinin seçim talebine sırt çevirmemesi gerektiğini hukuki taleplerinde “Patriğimizi Seçmek İstiyoruz” İnisiyatifinin yanında yer almasını beklediklerini söyledi.
Evrim Kepenek
(İstanbul/DİHA)
08/01/2011
http://www.evrensel.net/haber.php?haber_id=80849
Leave a Reply