“Ermeni Soykırımı hakkında fotoğraflı 100 hikaye” özel projesi çerçevesinde, Ermeni Soykırımı müze-enstitüsünün resmi web sitesinde, Rus ordusunun Trapizon’a (Trabzon)’a girmeden önce çekilen ve daha sonra Fransız “L’illustration” gazetesinin muhabiri Ernest Semie’ye teslim edilen bir fotoğraf yayınlandı. Sitede yapılan açıklamaya göre fotoğrafta, Türk polislerin, Ermeni mahallesine girdikleri, evlerde arama ve talan yaptıkları an kaydedildi.
Resimde de görüldüğü gibi, yerel nüfüsü, kadın ve çocuklar ayrı, erkekler ayrı olmak üzere gruplarla yaşadıkları yöreden çıkartılıyorlar. Kervanın sağ ve sol taraflarından ilerleyen askerler, insanları dövüyor. Kaldırımda ise bir Türk subay, kaçmak isteyen bir Ermeni’yi tutklamaya çalışıyor.
Sözkonusu fotoğraf, ilk kez 29 Temmuz 1916 tarihinde Fransız “L’illustration” gazetesinde yayınlandı.
Trapizon’un Ermeni nüfüsünün tehciri, 26 Haziran’da çıkan emir gereğince 1 Temmuz 1915’te başladı. Tehcir yolu ise önceden seçilmişti ve Gümüşhane’den Mosul’a kadar gidecekti. Sürgüne tabi tutulanların, genellikle kadın ve çocuklardan oluşan bir kısmı Karadeniz’de boğulurken, geride kalanlar ise tehcir yolunda öldürüldü. Türkiye hükümetinin himayesinde gerçekleştirilen ve yaklaşık bir hafta süren insan avı ve tutuklamalar sonucunda Trapizon ile etrafındaki bölgelerdeki 14 bin Ermeni nüfüsünden sadece 100 kişi kaldı, tehcir edilenlerden ise sadece Kürter ile Araplar’a köleliğe satılanlar hayatta kalabildi.
Trapizon Ermenilerinin son parçaları, 1919-1920 tarihlerinde Yunanlılara karşı Kemalistlerin düzenlediği şiddet eylemleri sırasında şehirden ayrıldı.
“6 Temmuz’a kadar Trapizon’daki bine yakın Ermeni ev boşaltıldı, sakinleri sürgüne gönderildi. Kimseden de iktidara karşı başlatılan harekette suçlu olup olmadığını sormuyorlardı. Ermeni olmaları, onlara suçlu sayıp sürgüne göndermeleri için yeterli sebepti.”
Trapizon’daki ABD Konsolosu
Oskar S. Heizer’in, Büyükelçi Henry
Morgenthau’ye sunduğu rapor
28 Temmuz, 1915
Fotoğraf kaynağı: “L’illustration”, Paris, 29 Temmuz, 1916
“Ermeni Soykırımı hakkında fotoğraflı 100 hikaye” başlıklı kitaptan alıntıdır.
Leave a Reply