Trabzon Vilayeti (Kısaltılmış)

Trapizon / Drapzun / Trapezond Vialyeti veya Paşalığı, Türkiye’nin kuzeydoğu kısmında bulunur. Bu bölge, Batı Ermenistan’ın tarihsel Khağtik ve Lazika eyaletinin bir kısmını tutar. Toprağı 32400 kilometre kare, merkezi Trabzon şehridir. Vilayete bağlı sancaklar Samson (Samsun) Sancağı, Trapizon (Trabzon) Sancağı, Lazistan Sancağı ve Gümüşkhane (Gümüşhane) Sancağı’dır. Daha sonra Ordu ve Kiresun (Giresun) de eklendi. Paşalığın 19 kazası ve 24 nahiyesi vardı. Çeşitli kaynaklara göre nüfusu, 1900 yılında yapılan nüfus sayımı verileriyle 1.200.000 idi. 60 bini Ermeni dönmeler, 60 bini de Hristiyan Ermenilerdi. 1908 yılında yapılan nüfus sayımı sonuçlarına göre Trabzon Vilayeti’nin nüfusunun sayısı 1.387.164 iken Ermeni ve Rumların sayısı 46.789 idi. Başka kaynaklara göre 1912 tarihinde vilayette 100.000 Ermeni ikamet etmekteydi. Teodik’in “Herkes İçin Yıllık” kitabına göre 1915’teki Ermeni Soykırımı’ndan önce bu vilayette 65.000 Ermeni ikamet etmekteydi, fakat kırımlardan ancak 15 bin Ermeni kurtuldu. Y. Lepsius’a göre o sıralarda Ermenilerin sayısı 53 bin kişiydi. Vilayette Laz, Rum, Türk, Çerkez, Asuriler de yaşardı. Trabzonlular mısır, sigara, meyve veren ağaçlar ile narenciye yetiştiriciliği, hayvancılık, balıkçılık, zanaatlar ve ticaretle uğraşırdı. Trabzon’da gümüş, kurşun, bakır ve maden suları var. Samson (Samsun), Ordu, Kerasun (Giresun), Gümüşkhane (Gümüşhane) ve Rize, vilayete bağlı kentlerden. 1970 yılında yapılan nüfus sayımı verilerine göre Trabzon Vilayeti’nde 659.000 kişi ikamet ederdi.