Dersim Ermenileri Saklamanın Cezasını Mı Çekti?
Aktüel Dersim Ermenilerinin hikâyelerini anlatmaya devam ediyor. Uzmanlara göre 1937-38’de devlet, Kürt, Alevi ve Ermeni sorununun birleştiği yer olan Dersim’e, Ermenileri 1915’te sakladıkları için daha acımasız davrandı.
Başbakan Recep Tayyip Erdoğan 14 Ağustos 2010’da “vergi vermiyorlar diye CHP Dersim’de 50 bin kişiyi öldürdü” demiş ve “katliam” kelimesini kullanmıştı. O tarihten beri, Dersim 37-38 olayları Türkiye’de konuşuluyor, oysa on yıllardır büyük bir suskunluk hâkimdi. İstisnalardan Necip Fazıl Kısakürek, 1969’da “Şu anda yalnız ana prensip ve manasıyla tespit ettiğimiz bu facianın, tarihte bir benzeri gösterilemez” demişti. Dersim’de yaşananları okuyunca, dinleyince Necip Fazıl’a hak vermemek, yaşanan acılarla yaralanmamak mümkün değil. Dersim’in Ermenileri hakkında yaptığımız bu haber kuşkusuz taraftarlığı ve kaçınılmaz sonucu öfkeyi bertaraf etmeyi amaçlıyor; acıların ancak anlatılarak anlaşılacağı, paylaşıldıkça azalacağı ön kabulünden yola çıkıyor.
Dersim tarihi hakkında araştırma derinleştikçe, “başka hiçbir yere” benzemediği anlaşılıyor. Etnik kökeni hakkında hâlâ tartışılan Dersim, Osmanlı’nın son dönemlerinden beri devlet için “Kürt, Alevi ve Ermeni” sorunlarının birleştiği yer olmuş. Tunceli ili, Erzincan’ın Kemah ve Tercan ilçeleri ile Bingöl’ün Kiğı ilçesini içeren Dersim bölgesinde etnik gruplar arasında yaşanan problemlere devlet diyalog ve işbirliği yerine şiddet ve zor ile cevap vermiş.
“Iskalanmış Barış” kitabında dile getirilen, özellikle 1921’deki Koçgiri Ayaklanması’nda kendini gösteren bu tespit, bölgede şiddetin neden hiç dinmediği sorusuna cevap niteliği taşıyor. 1937-38’den önce, Harput bölgesinde 1895-96’da yaşanan olaylarda Hıristiyanlara ait binlerce (8 bin ile 28 bin arasında) ev yakıldığı, binlerce kişinin öldürüldüğü (15 bin ile 39 bin arasında) ve zorla Müslümanlaştırıldığı söyleniyor.
Gökçen B. Dinç
http://yeniaktuel.com.tr/tur102,[email protected]
