Ekümenik Kilise

1. Nikia (İznik) Ekümenik Konseyi.
2. Konstandnupolis (Konstantinopel, İstanbul) Ekümenik Konseyi.
3. Yepesos (Efes) Ekümenik Konseyi.
4. Kağketon (Kalketon, Kadıköy) Konseyi.
5. Diğer konseyler.
6. Diğer kiliselerle olan fark (gelenek ve adet).
7. Diğer kiliselerle olan ilişkiler.
8. Ermeni Kilisesi’nin affedici ruhu.

Giriş: Ekümenik Konseyler (Gandzasar, Ormanyan 27)

Eski ve geleneksel kiliseler, inançla ilgili bir konu hakkında ortaya çıkan problemleri çözmek ve gerçeği tesis etmek gerektiğinde, her zaman ekümenik konseylerin otoritesine başvurmuşlardır. Bu kural, tüm eski kiliseler tarafından kabul görüp, istisnasız bir şekilde yüzyıllar boyu korunmuştur. (Başepiskopos Mağakia Ormanyan, “Hayots Yekeğetsin” /Ermeni Kilisesi/, Kilikya Ermeni Katolikosluğu matbaası, Antilias-Lübnan, 1952, s.87-91).

Farklı Hıristiyan mezhepleri arasındaki anlaşmazlıklara ve farklılıklara rağmen, hepsi de aynı İncil’i temel olarak kabul etmekte, birbirleriyle çelişkili doktrinleri aynı kaynaktan beslenmektedir. Bunun sebebini, İncil’in yazılış şekli ve stilinde aramak gerekir. İncil öğretisi önsel ve çekirdek halinde verilmekte olduğundan dolayı, ona şekil veren tarafından biçim almaktadır. (s.87)

Bununla birlikte, doktrin hakkında konuşurken, kendisini şahsi iradeye veya toplu kaprislere kaptırmak, yani İncil’in temel öğretisini alıp şahsi tezler veya kendi bilgileri ışığında bir doktrin cümlesi veya fikri ilan etmek yerinde değildir. Başepiskopos Ormanyan’ın belirttiği gibi, “Son Protestan reformistler benzer bir hürriyeti mümkün saymış, fakat gittikleri yolun kendilerini kesin rasyonalizme götürdüğünü fark etmemişlerdir, öyle ki, onların doktrinlerinde Hıristiyanlık izleri bulmak artık zordur, daha doğrusu onların doktrini felsefi bir din fikrine dönüşmüştür”. (88)

Eski kiliselerin prensiplerine göre, sadece Ekümenik Konseyler, doktrinlerinin temel unsurlarını İncil’in kaynağından veya aynı ana malzemeden alıp, belirgin ve kesin inanç taslaklarına dönüştürme hakkına sahiptir. Lakin Ekümenik Konseyler dahi, belirtilen geleneksel yoldan sapma hakkına sahip değiller, kendi şahsi anlayışları veya açıklamalarıyla hükme varmaları kabul edilemezdir. (88-89)

Ermeni Kilisesi, Ekümenik Konseyler haricinde herhangi bir organ veya üst düzey kişiliğin dini kararlar alma hakkını kabul etmemekte, bu hakkın sadece tüm Hıristiyan mezheplerinin birlik olup, açıklanan bir gerçeği onayladıkları organa ait olduğunu kabul etmektedir.  (97)

 “Ermeni Kilisesi, öncel öğretiyi bir nebze olsun değişime uğratacak, herhangi bir yeniliği kabul etmemekte ve ilahi takdirin katkısı üzerine eklenecek herhangi bir eki reddetmektedir”,- diye yazmaktadır başepiskopos Ormanyan. (s.32)

Başepiskopos, akabinde şöyle devam etmektedir, “Ermeni Kilisesi, gerçek ekümenizmin, büyük kuralın önemi konusundaki birliği kabul edip, Hıristiyanlığın temel noktalarını oluşturan gerçeklere bağlı olarak, bunları aynı şekilde kabul eden tüm kiliselerin birliğiyle gerçekleştiğini iddia etmekte ve bunu savunmaktadır”. (101)

“Bu prensibin gücü ve Ermeni Kilisesi kurallarına istinaden, Üçlüğün, Beşeriliğin ve Kurtuluşun temel öğretilerini kabul eden, Ekümenik Kilise’nin içinde bulunan tüm kiliseler, müminlerine ebedi kurtuluş yolunda önderlik etme konusundaki üstünlüklerini korumaktadır.

Aynı yaklaşımla bu kiliseler, “din adamları arasında ilişki” yaklaşımı tarafından talep edilen ilişkileri yerine getirmek suretiyle inanç ve sevgi birlikteliğini ilan etmiş olacaklardır…” (101)

Esas inanç maddeleri dışında kalan doktrin noktaları ikincil karaktere sahip olmaları ve farklı ekollerin serbest irdeleme unsuru olabileceklerinden dolayı, bu doktrin unsurları hem özel konseyler esnasında, hem de rahiplerin kararlarıyla, yukarıda belirtilen birliğe zarar vermeden kabul edilip, reddedilebilirler. Yeter ki, benzer irdeleme sonuçları ilk üç Ekümenik Konseylerin kararlarına ters düşmesin. (101)

Binaenaleyh, aynı doktrin unsurlarına sahip, fakat farklı prensiplerle hareket eden kiliseler Ekümenik Kilise çerçevesi dışında kalmamakta olup, kendi ayırt edici doktrinel unsurlarını da diğerlerine empoze etmeye hakları yoktur.(Katolik kilisesinin “Roma kilisesi dışında ebedi kurtuluş yoktur” söyleminde olduğu gibi).

Ekümenik Konseyler

Gerçek doktrinle ilgili ve genel kilise tarafından kabul edilmiş olan öğreti mirası ve kuralsal hak kaynakları sorunlarını çözmek niyetiyle tüm kilise tarafından çağrılan toplantılar ekümenik olarak anılmaktadır. Bu konseyler 7 tanedir.

Eski Ortodoks veya Doğu Ortodoks kiliseleri sadece ilk 3 Ekümenik Konseylerini kabul edip dördüncü, Kağketon Konseyi’ni kabul etmemektedir (bu yüzden de Kalketoncu olmayan olarak anılmaktadırlar).

Yunan doktrinine bağlı Ortodoks Kilisesi, 7 Ekümenik Konseyleri kabul etmekte ve kendisini Ekümenik 7 Konsey Kilisesi olarak ilan etmektedir.

Batı Roma-Katolik Kilisesi, doktrinini geliştirmeye devam edip günümüzde 21 Ekümenik Konsey’e ulaşmıştır (son 14’ü Ekümenik olarak anılmaktadır).

Protestan Kilisesi, Ekümenik Konseylerden hiçbirini tanımamakla birlikte, inanç açısından ilk üç Ekümenik Konseylerin Kutsal Üçlü ve Mesih’in tabiatıyla ilgili inanç maddelerini kabul etmektedir.

Kaynaklar:

“Российский Православный Информационн-Издательский Центр” (http։//www.vehi.net/istoriya/general/map_sm.jpg)

http://www.zvartnotz.am/am/24/2401

Çeviren Diran Lokmagözyan