Bu konsey, imparator Aziz Konstantin tarafından, özellikle Aleksandria (İskenderiye) Metropolitliği önderi Arios’un dini sapkınlığının telin edilmesi amacıyla düzenlenmişti.
Arius’un doktrini, konseye katılan 318 episkopos tarafından sapkınlık olarak telin edilip, baba ve oğlun genel tabiatı ile mukaddem doğum, gerçek olarak tasdik edilerek “318 Aziz pederlerin inanç akidesi” veya inancın simgeleri (“Akide”, “İnanç Akidesi”, “İznik Akidesi” veya “Atanas Akidesi”) kabul edilir. Bu akide, çok küçük değişimler ve eklentilerle günümüze kadar tüm eski kiliseler tarafından kullanılmakta, Protestan mezhepleri tarafından da kabul edilmektedir.
Paskalya yortusunun günü de, bu konsey esnasında tespit edilir, 20 kural düzenlenir, bunlar içinde Aleksandria, Roma, Antiok (Antakya) ve Yerusağem (Kudüs) metropolitliklerinin öncelikliği hakkındaki kural da bulunmaktadır.
Nikia Konseyi döneminde Yunan-Roma Hıristiyan âlemi Roma, Aleksandria ve Andiok olmak üzere üç patrikliğe ayrılmıştı. Bunların her biri, diğerlerine karşı üstünlük iddia etmeden, sadece kendi sınırları dâhilinde hüküm sürmekteydi. Lakin V. yüzyıl başlarında durum değişir ve Konstandnupolis makamı, aynı şehirde yapılan bir konseyin (381) kararıyla patrikliğe yükseltilir. Eski Roma’nın etkisinin giderek azalması ve düşüşü ile Yeni Roma’nın etkisinin giderek gelişmesi, Konstandnupolis patriklerinin, kendilerini diğer patriklerden üstün görmesine yol açar.
Konstandnupolis patriği, Plabianos ve Levon’un aşırı taleplerinin gerçekleşmesi durumunda Atanas’ın Mikia’da ve Küreğ’in Yepesos’ta (Efes) elde ettiği galibiyetlerin değerinin düşeceğini zannetmekte, bunu ise kendi doktrinleri için bir hakaret olarak algılamaktaydı. Roma ve Konstandnupolis makamları gerçekten de, Aleksandria’nın bu kibirli talepkârlığını reddederek bastırmak amacıyla ittifak yapmışlardı. Kendi kibirleri ve beklentilerini gerçeğe dönüştürmek niyetiyle imparator Markianos’la (Hazkert’e karşı yapılan savaşta Ermenilere yardım etmeyi reddeden imparator) ittifaka girip, kilise sorunlarını siyasiye çevirerek, Kağkedon’da (Kalkedon, Kadıköy) “zafer” kazanır. Lakin bu, ne gerçek bir zaferdi, ne de kalıcı. Bu konseyde, Konstandnupolis patrikliğinin, diğer patrikliklere nazaran öncel olduğu kararı alınmıştı. Lakin bu karar Roma için kabul edilemezdi, çünkü beşinci sıradan ikinciye yükselmiş olan makamın, başkent episkoposunun hakkı durumuna gelen, ikinciden de birinciye dönüşebilme imkânı vardı. Böylelikle, Kağkedon Konseyi’nin bu kuralı, Roma tarafından kabul edilmedi ve aynı konseyde kabul edilen kurallar arasında, kabul edilenler ve edilmeyenler olarak fark konuldu. Yunan-Roma Hıristiyan dünyasının episkoposları, kendi tebaalarıyla birlikte, iki gruba ayrılarak birbirlerine karşı zıtlaştılar.
Yunanlılar ve Latinler sonraki yüzyıllar içinde zıtlıklarından vazgeçerek Kağkedon Konseyi’ni dördüncü “Ekümenik Konsey” olarak kabul ettiler.
Ariosçuluk, Nikia Konseyi tarafından sapkınlık olarak kabul edildi ve Arios, Ağeksandria’dan sürüldü.
Kaynaklar:
– Peder Yeznik Petrosyan, Teoloji doktoru, Ermeni Kilisesi Tarihi, II. Kısım (Başlangıcından 1441 yılına kadar), “Hağbatavank” Hayır Derneği, 1990.
– İnternet
http://www.zvartnotz.am/am/24/2401
Çeviren Diran Lokmagözyan
Leave a Reply