ERZURUM’un Uzundere İlçesi’ne bağlı Çamlıyamaç Köyü’nde bulunan ‘Öşvank Kilisesi’nin 2 yıl önce çalınan sütununun yerine konulan kütük çürümeye yüz tutarken, kilisenin Gürcistan tarafından restore edileceği belirtildi.
Gürcü Kralı Kuropalat Adarnese’nin oğulları David ve Prens Bagralt tarafından 963- 973 yılları arasında yaptırılan ve yıkılma tekhilekisye karşı karşıya bulunan Öşvank Kilisesi restore edilecek. Uzundere Belediye Başkanı Halis Özsoy, binlerce turistin ziyaret ettiği Öşvank Kilisesi’nin restorasyonunu Gürcistan hükümetinin yapacağını söyledi. Kültür ve Turizm Bakanı Ertuğrul Günay’ın, önümüzdeki günlerde Tiflis’e gideceğini ve kilisenin onarımıyla ilgili protokol imzalayacağını belirten Özsoy, “Protokoldan sonra Gürcistan Hükümeti Öşvank Kilisesi’nin onarımına başlayacak” dedi.
Çamlıyamaç Köyü’nde bulunan Öşvank Kilisesi’nin kabartma taşlarla süslü sütunu yağmacılar tarafından parça parça çalındı. 2008 yılı Haziran ayında yaşanan yağmada, önce küçük parçaları alan yağmacılar, daha sonra kabartma heykel ve resimleri sökerek götürdü. Son olarak 1.5 metre yüksekliğindeki tek parça sütun çalınınca, tarihi eserin çökmemesi için yerine kütük konuldu. 2 yıldan beri ağaç sütunla ayakta duran kilise, kütüğün çürümeye başlamasıyla çökme tehlikesiyle karşı karşıya kaldı.
RESTORASYON MÜJDESİ
Uzundere Belediye Başkanı AK Partili Halis Özsoy, tarihi kilisenin Gürcistan Hükümeti tarafından restore edileceği müjdesini verdi. Her yıl 10 bin civarında yabancı turistin ziyaret ettiği kilisenin onarımı için Kültür ve Turizm Bakanı Ertuğrul Günay’la görüştüklerini anlatan Başkan Özsoy, Gürcistan’ın Ankara Büyükelçisi’ne de durumu ilettiğini söyledi. Kültür ve Turizm Bakanı Günay’ın Kasım ayında Gürcistan’a giderek orada tarihi kilisenin onarımıyla ilgili protokol imzalayacağını belirtti. Kilisenin onarımının yöre turizmine büyük bir canlılık getireceğini kaydeden Başkan Özsoy, çalışmaların bir an önce başlatılmasını istedi.
ÖŞVANK KİLİSESİ
Öşvank Kilisesi Uzundere ilçesinin Çamlıyamaç Köyü’ndedir. Manastırdan günümüze kilise, üç şapel, yemekhane ve el yazmalarının kopya edildiği ve korunduğu kütüphane binası ulaşmıştır. Kilisenin üzerindeki yazıtlara göre 963- 973 yılları arasında, Gürcü Kralı Kuropalat Adarnese’nin oğulları David (krallığı 961- 1001) ve Prens Bagrat (ölümü 966) tarafından inşa ettirilmiş ve Vaftizci Yahya (Ioannis Prodromos)’ya adanmıştır. 1022 yılında bölgenin Bizans İmparatorluğu denetimine geçmesinden sonra kilisenin yıkılan kubbesi Bizans İmparatoları II. Basileos (ö. 1025) ve VIII. Konstantin (ö.1028) tarafından onartılmıştır.
Bölgedeki piskoposluk merkezlerinden biri olan Öşvank Manastırı 11. yüzyılda elyazmalarıyla ünlü önemli bir kültür merkezidir. Bu önemini 15. yüzyıla kadar korur. Manastır Kilisesi, 19. yüzyılın sonundan 1980 yılına kadar cami olarak kullanılır. 1985 yılında ise TC. Kültür Bakanlığı tarafından tescil edilerek korunması gereken taşınmaz kültür varlıkları arasına alınmıştır.
Kadir SABUNCUOĞLU/ERZURUM, (DHA) 31 Ekim 2010
http://www.hurriyet.com.tr/gundem/16179596.asp
Veb sitesi yöneticileri tarafından:
Oşkvank Kilisesi ve restorasyonuyla ilgili tartışmalar hakkında daha geniş bilgi almak isteyenlere Gürcü bir veb sitesinden alınmış şu yazıyı sunmaktayız.
Daha ayrıntılı bilgi şu adresten alabilirsiniz: http://akunq.net/tr/?p=209
RESTORASYON TARTIŞMASI
2007 yılında Türkiye ile Gürcüstan arasında tarihi eserlerin restorasyonu için bir prensip anlaşması imzalandı. Bu anlaşma yeni bir tartışmaya neden oldu, zira anlaşmaya göre Gürcüstan Öşkvank Kilisesini, Türkiye de Gürcüstan da Osmanlı eserlerinden birini onaracaktı. Çok geçmeden bu anlaşmaya Türkiyeli Ermeniler tepki gösterdi. Ermeni araştırmacılara göre resmi kayıtlarda Gürcü Kilisesi olarak geçen ve Gürcülerce sahiplenilen Öşkvank Kilisesi Ermenilere aitti ve bu yüzden Gürcüstan tarafından onarılması doğru değildi. Gürcü ve Ermenilerin aynı coğrafyayı paylaşması kültürel yakınlaşmayı da beraberinde getirmiş. Bu yüzden bölgedeki kiliselerin kimin tarafından yapıldığı, kimler tarafından kullanıldığı karışık bir konu, Gürcü mü yoksa Ermeni kilisesi mi olduğu hala tartışılıyor.
Gürcüler, 4.yüzyılda Hıristiyanlığı kabul etmiş ve Bizans a bağlı İstanbul Kilisesinin etkisinde kalmış. Monofizit Ermeniler ise İstanbul Kilisesinin karşısında yer almış. 451 yılında yapılan Kalkedon (Kadıköy) konsiline o sırada İranlılarla savaştıkları için katılmayan Ermeniler, konsilde alınan kararları da tanımamışlar. Kalkedon konsiline katılmayan ulusların kendi dilleriyle ibadetleri resmen yasaklanmış. Ermeniler genelde bu kararı tanımamış, ancak Bizans ın etkisiyle bu karara uyan bazı prensler ve cemaatler olmuş. Ermeni kilisesinden kopan ve `Kağgetonagan (Kalkedonlu-Kadıköylü) olarak adlandırılan topluluklar oluşmuş. Bunlar güneyde Ermeni-Süryaniler (Melkitler), batıda Ermeni-Poşalar (Çingeneler), Hayhoromlar (Ermeni-Rumları) ve kuzeyde de Gürcü Bagratlılar.
Bir kolu Ani de Ermeni Kralı olarak tahta çıkan Bagratlı Hanedanının 8.yy da Tao-Klarceti ye yerleşen bir kolu Gürcü Bagratlılar olarak adlandırılmış. Ardanuç ta Gürcü kralı olarak tahta çıkan Gürcü Bagratlıların sarayda Ermenice konuştuklarını, hatta elyazması eserleri Arapça dan Ermenice ye çevirttikleri de biliniyor. Bagratlılar Ermenice konuşmakla birlikte, Bizans a bağlı oldukları için ibadetlerini Kalkedon Konsiline katılan Gürcülerin diliyle yerine getirmiş.
Bagratlıların Gürcü kilisesinin gelişimine büyük destek verdikleri, yalnızca Gürcü Başrahip Handztalı Grigol döneminde Tao-Klarceti yöresindeki on iki manastırın onarılmasını yada inşa edilmesini sağladıkları biliniyor. Tortum yöresindeki İşkhan, Öşkvank ve Hahuli kiliselerinin bu dönemde inşa edilmiş yapılar olduğu kabul ediliyor. Öşkvank ve İşkhan gibi Ermeni izi taşıyan yapılarında yine aynı dönemde onarılmış olmaları büyük olasılık.
Ermeni araştırmacılara göre Öşkvank Ermeni kilise mimarisinin bütün karakteristik özelliklerini taşıyor. Hatta kilisenin adı bile Ermenice. Öşkvank adı Ermenicede manastır anlamına gelen `vank kelimesiyle, Çamlıyamaç ın eski adı olan Öşk ün birleştirilmesiyle ortaya çıkmış. Bu da en azından kilisenin cemaatinin içinde Ermenilerin de olduğunun işareti olarak görülüyor.
http://www.karavi.ge/viewtopic.php?t=3332&postdays=0&postorder=asc
Leave a Reply