Թուրքիայի հանրապետությունում կարելի է ապրել որպես քուրդ, ալևի կամ հայ, սակայն հանցագործություն է այդ ինքնության մասին հիշելը և հիշեցնելը:
Մեզնից պահանջվող այդ վերին ինքնությունը ինքնության մի սրբագրում է, որը լրիվ դուրս է գտնվում սոցիոլոգիա գիտության մեջ ընդունված ներքին ու վերին ինքնություններ հասկացություններից: Ներքին ինքնությունը պատկանում է միայն տվյալ անձին, իսկ վերին ինքնությունը ոչ թե անձին մյուսների հետ ամբողջացնող ու միավորող ինքնություն է, այլ կրում է միայն ներքին ինքնությունը թաքցնող մի քողի առանձնահատկություն:
Հանրապետության հասարակություններն իրենց ազատ չեն համարում` ստրկատիրական հասարակարգից ազատվելով. բազմիցս էինք տեղեկացվել, թե ստրկատիրության ժամանակվանից ի վեր մեզ ինչ է հրամայվել և ինչ` արգելվել: Սակայն մինչև վերջին օրերի իրադարձությունները բացահայտ կերպով չէին կարողացել բացատրել, թե ինչ դեր է մեզ վերապահվել: Այս վերջին դեպքերի ժամանակ, ինչպես որ հարկն է, պարզվեց, թե որտեղ ենք կանգնած` որպես հանրապետության ստրուկներ: Մենք էլ ազատվեցինք երկար ու հոգնեցուցիչ ուսումնասիրություններ կատարելու հոգսից: Դուրս է գալիս, որ միակ բանը, որ մեզնից պահանջում է հանրապետությունը, այն է, որ մեր ինքնությունը թաքցնելով` ձևացնենք, թե իբր ունենք նրա սպասելիքին համապատասխան ինքնություններ: Այդքան պարզ մի բան. քո ինքնությունը, ինչ էլ որ լինի, թաքցրու և հագիր մի վերին ինքնություն:
Պետք է չուտես քո իրավունքը. հանրապետությունը խնդիր չունի մարդկանց` քուրդ, ալևի, կրոնապաշտ, հայ, հրեա լինելու հետ: Հանրապետության միակ խնդիրը այդ ինքնության ներկայացվելն է հասարակության մեջ: Կարող եք ունենալ ամեն տեսակի ներքին ինքնություն, սակայն դա հրապարակավ արտահայտողը խնդիրներ կունենա: Թուրքիայի հանրապետությունում կարելի է ապրել որպես քուրդ, սակայն հանցագործություն է այդ ինքնության մասին հիշելը և հիշեցնելը: Նմանապես կարող է լինել ալևի հասարակություն, բայց վտանգավոր և արգելված է, որ հասարակության մեջ ներկայանա այդ անվան տակ: «Մզկիթները բաց են: Ցանկացողը կարող է իր կրոնական արարողությունները կատարել, բայց մենք չպետք է տեսնենք»,- ասում է հանրապետությունը: Գոյություն ունի կրոնապաշտ հասարակություն, բայց կարևորն այն է, որ մեջտեղում չերևա: Հենց գլուխը բացեց, կարող է մտնել համալսարան, անգամ կարող է կարևոր պաշտոններ զբաղեցնել: Խնդիրը Թայիփ Էրդողանի` նախագահ դառնալը չէ: Խնդիրն իրականում մի փոքրիկ դետալ է. Էրդողանի կինը թող բացի գլուխը, թաքցնի իր ինքնությունը և այդ ձևով կարող է մտնել իր ուզած տեղը: Քրդերը, ալևիները և մյուսները հանրապետության դրախտում ազատ են ապրել իրենց ուզած ձևով` քանի դեռ չեն կերել ինքնություն կոչված արգելված խնձորը: Քեմալ Քըլըչդարօղլուին վրձնի մի հարվածով թե’ Խորասանի թուրք և թե’ մարգարեի թոռ դարձնելը նպատակ ունի նրան պարուրել սուննի թուրքի ինքնությամբ:
Մեր հանրապետության և հանրապետականների այդ մոտեցումը մարդկանց ու զանգվածներին խրախուսում, անգամ ստիպում է չլինել այն, ինչ նրանք են իրականում: Մարդկանց դրդում են այլևս ամեն բան անել գաղտնի և թաքուն: Եթե չես հիշում և չես հիշեցնում, ապա ինչ ուզում ես եղիր` քուրդ, ալևի, մահմեդական, հայ, հրեա, բայց եղիր` առանց մեզ և ուրիշներին դա զգացնել տալու: Այս իրավիճակում բան էլ չի մնում, որ ասենք իրենց ինքնությունը թաքցնողներին, որովհետև նրանց դրդել են այդ վիճակին:
Ինչպես որ բանաստեղծն է ասել ժողովրդին՝ «Թաքնվես թե ոչ` իմ հոգին ես դու»: Մենք կարիք ունենք հենց այդ բանն ասող հանրապետության: Հոդվածս ավարտում եմ այն մաղթանքով, որ գալիք տարիները մեզ նման հանրապետություն պարգևեն…
Իհսան Չոլաք` Ինդիանա համալսարանի ասպիրանտ
«Թարաֆ» օրաթերթ, 05.07.2010
Leave a Reply