Անատոլիայի ֆոլկլորում որպես «աշուղական գրականություն» հայտնի ճյուղը, որը կազմում է ավանդական խոսքի արվեստների հիմքը, միայն մուսուլման անատոլիացիների առանձնահատկությունը չէ: Աշուղական գրականության ճյուղում կային բազմաթիվ ստեղծագործող ոչ մուսուլմաններ: Հեջեով և արուզով դիվաններ, դեստաններ (էպիկական պատում) արտասանող այս արվեստագետների մեծամասնության վրա, ցավոք, պատմության ընթացքում ստվեր է ընկել: Սակայն կարողանում ենք տեղեկություն ստանալ այն ստեղծագործություններից, որոնք կարողացել են…

Ամբողջը →

Հայաստանի արեւմտյան փոքր տարածքի եւ նրանում ձեւավորված թագավորության անվանումը `ի տարբերություն Մեծ Հայքի. Փոքր Հայքը եղել է հայ ժողովրդի ձեւավորման հնագույն շրջաններից. Մ.թ.ա. IX-VI դդ. Փոքր Հայքի արեւելյան շրջանները միավորվել են Ուրարտուին. Մ.թ.ա. VI դ. սկզբին Փոքր Հայքը մտել է Երվանդունիների թագավորության մեջ. Մ.թ.ա. VI դ. վերջից ընկել է Աքեմենյան Պարսկաստանի գերիշխանության ներքո. Ալեքսանդր Մակեդոնացու…

Ամբողջը →

Հայկական լեռնաշխարհը: Այն տարածքը, որտեղ կազմավորվել եւ իր պատմական ուղին է անցել հայ ժողովուրդը, կոչվել է Հայաստան (Հայք): Հարեւան ժողովուրդների կողմից այն անվանվել է Արմենիա, Սոմխեթի եւ այլն: Հայկական լեռնաշխարհը հայտնի է բազմաթիվ լեռնաշղթաներով ու սարահարթերով: Այն գտնվում է Փոքր Ասիայի եւ Իրանի բարձրավանդակների միջեւ: Հայկական լեռնաշխարհն ունի ծովի մակերեւույթից 1500-1800 մետր միջին բարձրություն եւ…

Ամբողջը →

Աղձնիքը, ըստ Մովսես Խորենացու (ըստ այլ ուսումնասիրողների, Անանիա Շիրակացու) «Աշխարհացոյց», հանդիսանում էր Մեծ Հայքի երրորդ նահանգը. Ասուրաբաբելական արձանագրություններում հիշատակվում է Ալզի, ուրարտական սեպագիր արձանագրություններում, Ալզինի ձեւով. Ըստ Բ.Հ. Հարությունյանի ուսումնասիրությունների `նահանգի սահմաններն արեւմուտքում տարածվում էին մինչեւ Եփրատ, եւ գավառացանկից բացակայում է Քաղ (Քղիմար) գավառը, նույնանալով Անգեղ Տուն գավառին: Տարբերություններ կան նաեւ լեռնային գավառների տեղադրություններում: Աղձնիքը…

Ամբողջը →

  Այրարատ. Մեծ Հայքի կենտրոնական նահանգ։ Պատմական բոլոր ժամանակաշրջաններում եղել է Հայաստանի քաղաքական, տնտեսական և մշակութային կենտրոնը։ Տարածվում էր Արաքսի միջին և Արածանիի վերին ավազաններում։ Հյուսիսից սահմանակից էր Գուգարքին, արևմուտքից՝ Բարձր Հայքին ու Տայքին, արևելքից՝ Սյունիքին և հարավից՝ Տուրուբերանին ու Վասպուրականին։ Այրարատում կային ոսկու, պղնձի, երկաթի հանքավայրեր, հարուստ աղահանքեր, շինանյութեր և հանքային ջրեր։ Այրարատը հնուց…

Ամբողջը →

   Արցախ (նաև՝ Արձախ, Արցախամայր). Մեծ Հայքի տասներորդ նահանգը, տարածված էր Փոքր Կովկասի արևելյան և Հայկական Լեռնաշխարհի հյուսիսարևելյան մասում։ Ընդգրկում էր այժմյան Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետությունը՝ հարակից ազատագրված տարածքներով, և ձգվում էր մինչև Իջևանի շրջանը։ Հյուսիս-արևելքից և արևելքից սահմանակցում էր Ուտիք նահանգին, արմուտքից, Աղավնո գետակով՝ Սյունիքին։ Հյուսիս-արևմուտքում Արցախի սահմանները ձգվում էին Սևանա լճի արևելյան ափով, հարավից՝…

Ամբողջը →

   Բարձր Հայք. Մեծ Հայքի առաջին նահանգը։ Բաղկացած էր հետևյալ ինը գավառներից՝ Դարանաղի, Աղիվն, Մուզուր, Եկեղյաց, Մանանաղի, Դերջան, Սպեր, Շաղագոմ և Կարին։   Իր տարածքով Բարձր Հայքը համապատասխանում է այժմյան Էրզրումի վիլայեթի հիմնական մասին։ Ուներ ընդարձակ սարահարթեր և դաշտեր։ Ձմռանը լինում են խիստ ցրտեր, տեղում է առատ ձյուն, մթնոլորտային տեղումները բավարար են։ Գլխավոր գետը Եփրատն է,…

Ամբողջը →