Թուրքական բանակի` քրդերի դեմ մղած կեղտոտ պատերազմի փաստերից եղող հավաքական գերեզմաններին մեկն էլ ավելացավ: Բացահայտվել է, որ Սղերդի Շիրվան գավառում 1984 և 1994 թթ. երկու տարբեր ընդհարումների ժամանակ իրենց կյանքը կորցրած 7 հայդուկներ թաղվել են հայկական եկեղեցու բակում:
Ֆըրաթ լրատվական գործակալության կողմից որոշ ժամանակ առաջ սկսված ուսումնասիրության և վկաների հետ հանդիպումների արդյունքում բացահայտված հավաքական գերեզմանի հասցեն գտնվում է Սղերդի Շիրվան գավառում, 1915 թ. տեղի ունեցած հայկական կոտորածից հետո այլևս չօգտագործված և քանդված եկեղեցու ավերակներում, եկեղեցի, որը ժողովրդի մեջ հայտնի է «Գյավուրի դուռ» (Derafılla) անունով: Գավառում բնակվող, բայց անվտանգության համար իր անունը չհայտնած ականատեսը հաղորդեց, որ առաջին անգամ 1984-1989 թթ. Քարաջաքյոյում թուրքական բանակի և հայդուկային ուժերի միջև տեղի ունեցած ընդհարման ժամանակ զոհվել են 3 ֆիդայիներ, որոնց դիակները գավառի կենտրոն բերվելուց հետո տվյալ ժամանակաշրջանի Սղերդի նահանգապետի, Շիրվանի գավառապետի և ժանդարմերիայի գումարտակի հրամանատարի գիտությամբ թաղվել են եկեղեցու ավերակների մեջ:
Ականատեսը նաև արձանագրեց, որ թաղման գործողությունն իրականացվել է Շիրվանի քաղաքապետարանի բանվորների միջոցով, սակայն այն ժամանակվա քաղաքապետ Համիդ Շաքիր Ույսալը, դրա մասին լռելով, աչք է փակել անօրինական թաղման վրա: Ականատեսը, հայտնելով նաև թաղումն արած քաղաքապետարանի աշխատողների անունները, ասաց, որ օրենքով գերեզման չհանդիսացող այս տարածքում թաղման գործողությունը կատարել են քաղաքապետարանի բանվորներ Աբդուլազիզ Բիդերը, Ֆեյզուլլահ Ուղուրը և խմբի ղեկավար` ոստիկան Մեհմեդ Ալի Օդյումլյուն:
Երկրորդ հավաքական գերեզմանի դեպքը…
Շիրվանում երկրորդ հավաքական գերեզմանոցի դեպքը գրանցվել է 1989-1994 թթ. Մայր հայրենիք կուսակցության (ANAP) անդամ քաղաքապետ Մյունիփ Շերաֆեթթինօղլուի կառավարման շրջանում: Ականատեսը հայտնեց, որ 90-ական թվականների սկզբներին դարձյալ Շիրվանի մոտ գտնվող մի վայրում տեղի ունեցած ընդհարման ժամանակ զոհվել են 4 հայդուկներ, որոնք նորից հավաքաբար թաղվելու համար հանձնվել են քաղաքապետարանին: Ականատեսը նշելով, թե այդ ֆիդայիների մարմինները նետվել են մի փոքրիկ բեռնատար ավտոմեքենայի մեջ և բերվել եկեղեցի` առանց անհրաժեշտ կրոնական արարողությունն իրականացնելու, հայտեց, որ 4 հայդուկների թաղումն էլ կատարվել է մինչ այդ թաղված 3 ֆիդայիների գերեզմանում: Ականատեսն արձանագրելով, որ այդ հավաքական թաղումը նույնպես իրականացվել է քաղաքապետ Շերաֆեթթինօղլուի գիտությամբ, ասաց, որ թաղման գործողությունը ստիպել են անել բանվոր Քեմալ Ուղուրին, ոստիկաններ Մեհմեդ Ալի Օդյումլյուին և Աբդուլգաֆֆար Բիլգինին, քաղաքապետարանի բանվորներ Աբդուլազիզ Բիդերին ու Ֆեյզուլլահ Ուղուրին:
«Թո’ղ հետաքննություն սկսվի, և վկաները խոսեն»
Այն դեպքում, երբ Շիրվանում գտնվող հայկական եկեղեցում առաջացած հայդուկների հավաքական գերեզմանի մասին տեղյակ են նաև գավառի բնակիչները, ականատեսը ստույգ ամսաթիվը չհիշելով հանդերձ` հայտնեց, որ Շիրվանին ենթակա Յայլադաղ վայրում 1994 կամ 1995 թ. բախում է գրանցվել Շիրվանի ժանդարմերիայի հրամանատարության և հայդուկների միջև, որի ժամանակ զոհվել է մեկ ֆիդայի: Վեջինս ժանդարմերիայի գումարտակի հրամանատար Ումութ Բյությունի հրահանգով գավառի կենտրոն է բերվել և հանձնվել քաղաքապետարանին` եկեղեցու բակում թաղվելու հրահանգով: Ականատեսը նշեց, որ այս անգամ այն ժամանակվա Շիրվանի քաղաքապետ Սելահաթթին Աքդիքը թույլ չի տվել, որ հայդուկի թաղումը կատարվի եկեղեցում առաջացած հավաքական գերեզմանոցում:
Ականատեսը հաղորդելով, թե չնայած քաղաքապետի բոլոր ճնշումներին` այս հայդուկների թաղումը ևս իրականացվել է անտեր գերեզմանոցում, հայտնեց նաև, որ եկեղեցում հավաքական գերեզմանների թաղման գործողությունն իրականացրած քաղաքապետարանի բոլոր բանվորներն էլ դեռ ողջ են, և եթե մարդու իրավունքների կազմակերպությունների նախաձեռնությամբ հետաքննություն սկսվի, ապա կարելի է նրանցից ցուցմունքներ վերցնել:
Զեյնեփ Քուրայ
09.04.2011
Ֆըրաթ լրատվական գործակալություն (ANF NEWS AGENCY)
