Թուրքիայի համշենցի որոշ մտավորականներ, չնայած կորոնավիրուսի համավարակին, շարունակում են աշխտանքներ կատարել՝ հայոց լեզվի Համշենի բարբառը կամ, ինչպես իրենք են անվանում իրենց մայրենի լեզուն, համշեներենը պահպանելու և այն նոր սերնդին փոխանցելու ուղղությամբ։ Մասնավորապես, Մահիր Օզքանը համաճարակի պատճառով հիմնականում տանը գտնվող երեխաների, ինչպես նաև իր դստեր՝ Լուսինի համար պատրաստել է ամերիկացի մանկագիր Էրիկ Կարլի «Շատ քաղցած թրթուրը» հեքիաթի համշեներեն տարբերակի ձայնագրությունը, որը հրապարակվել է Youtube-ում։ Մահիր Օզքանը ինքն է այս հեքիաթը թարգմանել, որպեսզի մայրենի լեզվով ընթերցի իր դստեր և մյուս համշենցի մանուկների համար։
Այս մասին, ըստ Akunq.net-ի, հայտնում է թուրքական Bianet.org լրատավական կայքը։
Աղբյուրի համաձայն՝ Մահիր Օզքանը միևնույն ժամանակ Համշենի բարբառով դասընթացի տեսագրություններ է հրապարակում «Հատիկ» համշենական մշակույթի ուսումնասիրման և պահպանման միության էջում։ Bianet.org-ի հետ զրույցում նա հայտնել է, որ պատրաստվում է տեսագրության միջոցով ներկայացնել նաև Հովհաննես Թումանյանի «Շունն ու կատուն» և «Մի կաթիլ մեղրը» ստեղծագործությունները։
Մահիր Օզքանը նման 4 հեքիաթ է հրապարակել համշենցիների «Գոր» հանդեսում։ Բացի այդ՝ տպագրել է 2 ստեղծագործություն, որոնցից մեկի հեղինակը ինքն է, իսկ մյուսը՝ իր կողմից Համշենի բարբառով թարգմանված Անտուան դը Սենտ-Էքզյուպերիի «Փոքրիկ իշխանը» վիպակն է։
Թուրքական լրատվական կայքի թղթակցի հետ զրույցում Մահիր Օզքանը շեշտել է Թուրքիայում փոքրամասնությունների և, մասնավորապես, համշենցիների մայրենի լեզուն պահպանելու և այն նոր սերունդներին փոխանցելու անհրաժեշտության մասին։ Նա նաև նշել է, որ թեև իր դուստրը ծնվել և բնակվում է Ստամբուլում, սակայն իր ներդրած ջանքերի շնորհիվ արդեն լիովին տիրապետում է մայրենի լեզվին։
Հիշեցնենք, որ ներկայում համշենցիների ամենամեծ խնդիրներից մեկը լեզվի և մշակույթի պահպանումն է, քանի որ հայոց լեզվի Համշենի բարբառը հետզհետե անհետանում է: UNESCO-ի հրապարակած «Վտանգի տակ գտնվող լեզուների ատլասը» մատնանշել էր, որ 18 լեզու վերացման վտանգի տակ է Թուրքիայում: Համշեներենը տեղ էր գտել «բացահայտ վտանգի տակ եղող» լեզուների դասի տակ:
Թուրքիայի համշենցիները փորձում են որոշ աշխատանքներ կատարել այդ ուղղությամբ։ Հենց Համշենի բարբառի և մշակույթի պահպանման նպատակով 2011 թ․ Ստամբուլում ստեղծվեց «Հատիկ» միությունը, իսկ 2014 թ․ սկսեց հրատարակվել «Գոր» ամսագիրը։
Մելինե Անումյան
Akunq.net
