Գյոբելիքթեփեում` Խառանի (Հարրան) դաշտավայրի ճիշտ սրտում, գտնվել է աշխարհի ամենահին տաճարը:
«Ռադիկալ» օրաթերթում տպագրված լուրի համաձայն` 1996 թվականից մինչ օրս գերմանացի հնագետ Կլաուս Շմիդտի ղեկավարությամբ կատարվող պեղումների ժամանակ Շանլըուրֆայից 17 կմ դեպի արևելք գտնվող Գյոբելիքթեփեում` Խառան դաշտավայրի ճիշտ սրտում, գտնվել է աշխարհի ամենահին տաճարը: Հաստատվեց, որ 2005 թ. Թուրքիայի Մշակույթի և զբոսաշրջության նախարության կողմից առաջին կարգի հնավայր հայտարարված Գյոբելիքթեփեում մարդիկ ապրել են նեոլիթի ժամանակաշրջանում: Նեոլիթը համընկնում է պալեոլիթ և մեզոլիթ ժամանակաշրջաններից հետո եկող հին քարի, ավելի հայտնի անունով` հղկված քարի դարի հետ: Մարդ արարածն առաջին անգամ հենց այդ ժամանակաշրջանում է բնության հետ իր առնչությունն իր օգտին ուղղորդել, որսորդության և հավաքչության հետ մեկտեղ զբաղվել նաև գյուղատնտեսությամբ: Գյոբելիքթեփեն այն վայրն է, որտեղ մարդ արարածն առաջին անգամ զբաղվել գյուղատնտեսությամբ, փորձեր անելու և սխալներ գործելու միջոցով աշխատել է գարի, ցորեն, ոսպ և այլ հատիկավորներ աճեցնել:
Պեղումների ժամանակ արձանիկներ են գտնվել
Հայտնաբերված տաճարի վրայ քանդակված գայլի գլուխները, վարազները, արագիլները, աղվեսները, վիթերը, կարիճները, օձերը և անգլուխ մարդու ռելիեֆները կարևոր տեղեկություններ են հաղորդում տվյալ ժամանակաշրջանի դավանանքի վերաբերյալ: Պեղումների արդյունքում հայտնաբերված արձանիկներն առայժմ պահպանվում են Շանլըուրֆայի թանգարանի պահոցում: Ք.ա. 10-րդ հազարամյակին պատկանող տաճարն ունի շրջանաձև կառուցվածք: Ենթադրվում է, որ սույն տաճարը, որի գագաթից երևում է Խառանի դաշտավայրը, տվյալ շրջանի կենտրոնն է եղել:
Ամենահին արվեստանոցը
Խառանի համալսարանի հնագիտության բաժնի դասախոս Սաբրի Քյուրքչյուօղլուն նշեց, որ այս անտեղյակությունը վերացնելու նպատակով պետք է համագործակցեն գիտնականներ բոլոր բնագավառներից. նա հետևյալ կերպ է պատկերացնում իրենց համագործակցությունը. «Տաճարի կառույցներից 8-ը գետնի տակից դուրս է բերվել, իսկ 16 կառույց դեռևս գտնվում է հողի տակ: Այստեղ կա նաև աշխարհում հայտնի ամենահին արվեստանոցը: Միևնույն ժամանակ խոսքը գնում է այն ժամանակաշրջանի մասին, երբ առաջին անգամ ընտելացվում էին կենդանիները: Գյոբելիքթեփեն կարևորվում է հնագիտության բնագավառում: Աշխարհի հնագետները մեծ հետաքրքրություն են ցուցաբերում այս շրջանի հանդեպ: Սակայն Թուրքիայում այն գրավում է միայն ստաժոր ուսանողների հետաքրքրությունը: Հայտնի է, որ մարդ արարածը երբ անցում էր կատարում նստակյաց կենսաձևի, նրա մոտ գերիշխում էր սովի վախը և ինքնապահպանման բնազդը: Սակայն Գյոբելիքթեփեն ջարդեց այդ տաբուն: Այլևս ապացուցվեց, որ նստակյաց կենսաձևի անցման շրջանում տիրապետող են եղել նաև կրոնական հավատալիքները»:
Աշխարհի ամենահին տաճարը
Մինչ այժմ հայտնի ամենահին տաճարը գտնվում էր Մալթա կղզում, որը պատկանում է Ք.ա. 5-րդ հազարամյակին: Գյոբելիքթեփեի տաճարը դրանից 5000 տարով ավելի հին է: Գյոբելիքթեփեն, որի հնագիտական պատմությունը պետք է նորից գրել, գրեթե տեղ չունի զբոսաշրջության շուկայում: Շանլըուրֆայի քաղաքապետ Ահմեդ Էշրեֆ Ֆաքըբաբան, Շանլըուրֆայի մշակույթին ու զբոսաշրջությանը նվիրված օրերին, որին լայն մասնակցություն ցուցաբերեցին նաև մամուլի և զբոսաշրջության շրջանակները, հետևյալ կերպ բացատրեց Գյոբելիքթեփեին առնչվող խնդիրները. «Այստեղ այցելություններ կազմակերպողները զբոսաշրջիկներին միայն Բալըքլը լիճն են ցույց տալիս: Գյոբելիքթեփեի արժեքն անգին է: Այն պետք է ժամ առաջ ծառայեցնել զբոսաշրջությանը` համատեղ աշխատանքներով»:
Շանլըուրֆայի նահանգապետ Նուրի Օքութանը ևս ասաց, թե Գյոբելիքթեփեն կարևոր վայր է ողջ աշխարհի համար: Այն դառնալու է մեր ամենավստահելի կենտրոններից մեկը:
Շանլըուրֆայի մշակույթին ու զբոսաշրջությանը նվիրված օրերին մասնակցած զբոսաշրջիկները, չկարողանալով իրենց զարմանքը թաքցնել այն ամենի առաջ, որ տեսան երկու օրվա ընթացքում, միաբերան հայտարարեցին. «Եթե ճիշտ ներկայացվի, ապա Եվրոպայից և ԱՄՆ-ից զբոսաշրջիկների մեծ հոսք կլինի դեպի Գյոբելիքթեփե»:
1 comment for “Աշխարհի ամենահին տաճարը”