41 (41)

ՍԻԼՎԱ ՀՈՎՀԱՆՆԵՍԻ ԲՅՈՒԶԱՆԴՅԱՆԻ ՊԱՏՄԱԾԸ

ԾՆՎ. 1908 Թ.

ՎԱՆ

 

Մեր ընտանիքը Վանում մշակույթի ընտանիք էր։ Ֆրանսիացիները եկել էին Վան՝ իրենց լեզուն տարածելու։ Պապս մեր տան մեջ մեկ սենյակ հատկացրել էր նրանց, որ պարապմունքներ անցկացնեն։ Եվ այդ դպրոցը կոչվում էր Բյուզանդյանների դպրոց։

Մենք շատ մեծ գրադարան ենք ունեցել, որը մշտապես հարստանում էր արտասահմանում տպագրված գրքերով։ Մեր տան մեջ նաև մեկ սենյակ հատկացված էր Խրիմյան Հայրիկին, որ նա երբ վերադառնում էր իր շրջագայություններից, գալիս էր այդ սենյակում հանգստանում։

Հայրս շատ շնորհալի մարդ է եղել, հաճախ կուսակցական ժողովներին մասնակցել է և ազատորեն խոսել, շատերը նրան ասում էին՝ Հովհան, դու ոսկե բերան ունես։

Վանում շատ երկար ժամանակ խլրտումներ կային։ Թուրքերը եկան, հարձակվեցին Վանի և նրա շրջակայքի հայության վրա։

Մի օր էլ հրաման ելավ, որ պիտի գաղթենք։ Թուրքերը հարձակվեցին խաղաղ բնակչության վրա։ Վանեցիները ստիպված ոտքով գաղթեցին։ Այդ ժամանակ իմ ծնողներն ինձ կորցրեցին։ Ռուս զինվորները ինձ վերցրին, պահեցին։ Հանկարծ իմ կնքահայրը ինձ տեսնում է ու ճանաչում, վերցնում է ինձ դնում ձիու խուրջինի մեջ ու առաջ գնում։

Թուրքերը քրոջս փախցրին՝ Սիրվարդին։ Նա շատ գեղեցիկ աղջիկ էր և շնորհալի։ Շանթի «Հին աստվածներ»-ի մեջ Սեդայի դերն էր կատարել։

Թուրքերը կոտորում էին, ում որ պատահեր։ Կտրատում էին մարդկանց ձեռքերը, ոտքերը, ճակատներին մեխ էին խփում, աչքերն էին հանում։ Երեխաներին ծնողների առաջ էին կոտորում, ծնողներին՝ երեխաների առաջ։ Եվ հաճույք էին զգում, տեսնելով այդ բոլորը։ Նրանց նպատակն էր՝ մինչև վերջին հայը կոտորել, և մեկուկես միլիոն հայ զոհվեց։

Մենք եկանք Իգդիր՝ բոլորովին տկլոր, քանի որ մեզ կողոպտել էին։ Սոված էինք ու ծարավ։ Հետո անցանք Արաքս գետը։ Իմ հարազատներից շատերը մեծահասակ էին, չէին կարող քայլել, դրա համար մնացին Վանում և կոտորվեցին։ Տիֆի համաճարակը ևս մեզնից շատ զոհեր խլեց։ Սով, հիվանդություն, ահավոր վիճակ։

Բայց այդ բոլորը հերոսաբար տարանք և դիմացանք։

http://ermeni.hayem.org/turkce/vkayutyun.php?tp=ea&lng=arm&nmb=41

 Շարունակելի

Կարդացեք յուրաքանչյուր շաբաթ և կիրակի օրերին: