Կարագյոզյաններ

Կարագյոզյանները հայկական ծագում ունեցող հայտնի ընտանիքներից են: Համարվում է, որ նրանց արմատները գալիս են Վանից: Ընտանիքի ամենավաղ նախնիներից հայտնի է Հովհաննես աղա Կարագյոզյանը, ով Ստամբուլ տեղափեխվելուց հետո աշխատելով չթավաճառ Պետրոս Աջեմօղլուի հետ` հարստացել է: Հովհաննես Կարագյոզյանն ունեցել է ինը երեխա` Նեկտար, Նազարեթ, Ելմոնե, Գրիգոր, Եֆթիկ, Բյուզանդ, Տիգրան, Կարապետ և Հովսեփ, որոնցից ամենահայտնին Տիգրան Կարագյոզյանն է:

Տիգրան Կարագյոզյանը ծնվել է 1834 թվականին Ստամբուլի Մուսալլա կոչվող թաղամասում: Ընտանիքը առևտրի մեջ շատ հաջողակ էր: Տիգրանն իր եղբայրների հետ միասին Գումգափուի Մարի վարժարանում` այժմյան Պեզճյան միջնակարգ դպրոցում, ստեղծում է առևտրի և դրամափոխության կենտրոն: Կարճ ժամանակում ընդլայնվելով` եղբայրները դուրս են գալիս միջազգային շուկա: Մանչեստրի և Թավրիզի նման կարևոր կենտրոններում բացում են մասնաճյուղեր: Չնայած որ 1896 թվականին մահացած Տիգրան Կարագյոզյանի սոցիալական կյանքը փակ է` նրա եղբայրների սոցիալական կյանքը շարունակաբար միահյուսվում է:

Գրիգոր Կարագյոզայնը 1870 թվականից սկսած դառնում է Նյութական խորհրդի անդամ, Բեյօղլուի Սուրբ Երորդություն եկեղեցու անշարժ գույքի հանձնաժողովի գանձապահ, կենտրոնական պարտքերի հանձնաժողովի անդամ: Կարագյոզյան եղբայրներից Բյուզանդը, Գրիգորը և Տիգրանը չեն ամուսնացել: Իսկ Նազարեթը ամուսնացել է և ունեցել է չորս երեխա` Թագվոր, Էդվարդ, Ազնիվ և Արամ:

Նրանցից Թագվոր Կարագյոզյանը կրթություն է ստացել Բերբերյան դպրոցում: Այնուհետև եղբոր` Էդվարդի հետ միասին բանկ են բացում:Նա 1894 թվականին ընտրվում է Եսայան դպրոցի կրթական հանձնաժողովի անդամ, իսկ 1895 թվականին` Բեյօղլուի հայկական եկեղեցիների ղեկավար կազմակերպության գանձապահ: Իսկ Էդվարդ Կարագյոզյանը, կրթություն ստանալով Ռոբեր քոլեջում, ընտրում է դրամափոխի մասնագիտությունը: Լինելով սոցիալական գործունեություն ծավալող մարդ` անդամակցում է Օգնության կոմիտեին և Կենտրոնական դպրոցի վաքըֆի ղեկավար խորհուրդին: Բացի այդ` լինելով Գալաթայի Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցու երգչախմբի հիմնադիրներից մեկը` որպես մեջլիսի գլխավոր ասամբլեայի անդամ պաշտոն ստանձնեց ինչպես ղեկավարության մեջ, այնպես էլ հանձնաժողովներում: Նա ստանձնում է նաև Հայ բարեգործական ընդհանուր միության (ՀԸԲՄ) Ստամբուլի մասնաճյուղի նախագահությունը, Քարագյոզյանի կտակի իրականացումը, որբանոցի հիմնադրման տարուց սկսած դպրոցի հիմադրումը, ժառանգության հանձնաժողովի և վաքըֆի ղեկավարությունը: Իսկ Արամ Կարագյոզյանը լեզվաբանության վերաբերյալ գրում է հոդվածներ: Ընտանիքի բոլոր անդամները հետաքրքրություն էին ցուցաբերում առևտրի հանդեպ: Առևտրի հետ մեկտեղ որպես սոցիալական գործունեություն ստանձնում է նաև Գալֆայան օրիորդաց որբանոցի ղեկավարությունը: Կարապետ Կարագյոզյանը ամուսնանում է Սրբուհի Փափազյանի հետ և ունենում երկու երեխա` Արշակ և Միհրան:

Եղբայրներից Արշակը, ով կրթություն էր ստացել Ռոբեր Քոլեջում, ստանձնում է Սանսարյան վաքըֆի գանձապետի պաշտոնը, դառնում է Նյութական խորհրդի անդամ, Սուրբ Փրկիչ հայկական հիվանդանոցի ղեկավար խորհրդի քարտուղար, ինչպես նաև ստանձնում է ՀԲԸՄ-ի ղեկավար խորհրդի նախագահությունը: Իսկ Միհրան Կարագյոզյանը 14-ամյա մահացած որդու` Հովարդի հիշատակին 1922 թվականին Ստամբուլում հիմնում է «Հովարդ Կարագյոզյանի տունը», որը հետագայում տեղափոխվում է Ֆրանսիա: Միհրան Կարագյոզյանը ստանձնել է ՀԲԸՄ-ի ղեկավար խորհրդի գանձապետի պաշտոնը:

Կարագյոզյան եղբայրներից ամենափոքրը` Հովսեփ աղան, ամուսնանում է Աղավնի Անդրեասյանի հետ և ունենում չորս երեխա: Նրանցից Սարգիս Կարագյոզյանը անդամակցում էր Գալֆայան օրիորդաց որբանոցի օգնության հանձնաժողովին և դառնում է Կարագյոզյան որբանոցի ղեկավար խորհրդի պատվավոր անդամ:

Բյուզանդը երիտասարդ հասակում մահացավ, ողջ ընտանիքին մեծ վիշտ պատճառեց, և նրա եղբայրները` Նազարեթ, Կարապետ, Գրիգոր, Հովսեփ և Տիգրան Կարագյոզյանները որոշում են հերիտասարդ հասակում մահացած եղբոր` Բյուզանդի հիշատակին ընտանեկան ժառանգության նրա բաժնով հիմնադրել առևտրի դպրոց: 1874 թվականին սկսված այս աշխատանքների համար անհրաժեշտ ողջ գործողությունները իրականացվեցին Հասքյոյցի պատրիարք Ներսես Երկրորդ Վարժապետյանի օգնությամբ: Այս աշխատանքների համար Թաքսիմի գերեզմանատանը տեղ հատկացնելու համար թույլտվություն է ստանում: Սակայն Կարապետ Կարագյոզյանի, այնուհետև Նազարեթ Կարագյոզյանի մահը ուշացրեցին դպրոցի հիմանդրումը: Երկար ժամանակով հետաձգվեց: Արդյունքում Տիգրան Կարագյոզյանի մահով (1869) դպրոցի հարցը կրկին օրակարգ մտավ: Փաստաբան Հակոբ Հակոբյանը պատրիարք Մաթևոս Երրորդ Իզմիրլյանին ներկայացրեց Տիգրան Կարագյոզյանի կենդանության օրոք կազմված, սակայն գաղտնի պահված կտակը: Փաստաթուղթը հարցը կրկին օրակարգ բարձրացրեց:

Տիգրան Կարագյոզյանն իր սեփական ունեցվածքի մեկ երրորդը նվիրաբերում է այս առևտրի դպրոցի շինարարության և ապագայի համար: Երկար բանակցությունների արդյունքում առևտրի դպրոցի փոխարեն որբանոց կառուցելու որոշում է կայացվում: Որբանոցը, որը որոշված էր կառուցել կամ Եդիքուլեի Սուրբ Փրկիչ հայկական հիվանդանոցի հողի վրա կամ էլ Ուսքուդարի Բալյան վաքըֆին պատկանող հողերի վրա, որոշվում է, որ լինի Սուրբ Փրկիչ հայակական հիվանդանոցի որբանոցի շարունակությունը: Նախ և առաջ անշարժ գույք գնելու համար գործի անցան: Իսկ որբանոցի շենքի համար տարիներ հետո գնեցին հիվանդանոցի համար կառուցվող շենք, որը այսօր Շիշլիի շրջանի Աբիդե-ի Հյուրիյեթ պողոտայի 228/1 հասցեում է գտնվում: Տիգրան Կարագյոզյանի որբանոցի շինարարությունը վեևջացավ 1913 թվականին: Որբանոցը կոչվեց ընտանիքի ազգանունով: Նույն տարում որբանոցը բացվեց, և այստեղ բերեցին Սուրբ Փրկիչ հայկական հիվանդանոցի Սուրբ Հակոբ որբանոցից ավելի քան 100 որբուկների: Այդ իսկ պատճառով համարվում էր Սուրբ Հակոբ որբանոցի շարունակությունը: Շենքը, որը կառուցվել էր ռուսական ծագում ունեցող բժիշկ Պլեսկովի կողմից` որպես հիվանդանոց, գնելուց հետո ճարտարապետ Ավետիս և Սարգիս Փեքմեզյանների կողմից վերածվեց դպրոցի շենքի: Կարագյոզյան որբանոցը, որտեղ կրթությունը և ուսուցումը սկսվում է 1913 թվականի սեպտեմբերի 7-ին, իսկ պաշտոնական բացումը տեղի է ունենում 1913 թվականի նոյեմբերի 29-ին, ավելի քան 85 տարի շարունակում է ծառայել: Այսօր Կարագյոզյան որբանոցը բաղկացած է մանկապարտեզից և նախակրթարանից:

http://www.minidev.com/kulturler/kulturler_ermeni_mimar7.asp

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *