ՎԱՀԱԳՆ ԳԱՐԱԳԱՇԵԱՆ Տերսիմի ապստամբութեան ղեկավար` Սէյիտ Ռիզա Օսմանեան Թուրքիոյ իրաւայաջորդ հանրապետական կամ քեմալական Թուրքիոյ կողմէ ազգային փոքրամասնութիւններուն դէմ իրագործուած հաւաքական կոտորածներուն, ջարդերուն եւ ցեղային սպանդներուն մասին այսօրուան քաղաքակիրթ աշխարհը սակաւաթիւ աղբիւրներէ տեղեկութիւններ ունի միայն: Փոքր Ասիոյ դարաւոր բնիկ ժողովուրդներուն դէմ հանրապետական Թուրքիոյ գործադրած բռնարարքները առ այսօր կը մնան լռութեան ծածկոյթին տակ: 1920-ականներու հայկական Կիլիկիոյ բռնի…
Արեւմտեան Հայաստանն այսօր
Այն տեղանունների մեծ մասը, որոնք Խաղաղություն և ժողովրդավարություն կուսակցությունը քրդական է համարում, հայկական, ասորական և արաբական են
Ուշադրություն է գրավում այն հանգամանքը, որ այն անվանումների մեծ մասը, որոնց «Խաղաղություն և ժողովրդավարություն» կուսակցությունը պահանջում է վերադարձնել քրդական անվանումները, իրականում հայկական, ասորական և արաբական անվանումներ են: Թուրքիայի Ազգային մեծ ժողովում լրագրողներին հարցազրույց տված վերոհիշյալ կուսակցության ներկայացուցիչ Քափլանը հանդես եկավ Խաղաղություն և ժողովրդավարություն կուսակցության` պաշտոնական գրագրության մեջ և ցուցանակներում թուրքերենի և քրդերենի կիրառմանը վերաբերող պահանջի…
Դերսիմի հայերի ազգագրությունը – 6
Գևորգ Հալաջյան Դերսիմի հյուսիսային ինքնապաշտպանության բնական գոտին կազմող Մնձուրի և Մեռճանի լեռնաշղթաների տասից ավելի գագաթները մշտնջենապես ձյունածածկ էին: Դարերի ընթացքում կուտակված ձյան հաստ խավերը շրջապատի ապառաժների երանգ էին ստացել, դարձել կղմինդրագույն; Ձյունն իր մեջ սնուցում էր սպիտակ ձյունաորդեր, որոնք ծնունդ էին առնում ամռան տաքերին և անհետանում աշնան ցրտերին: Տեղացիների համոզումով այս ձյունաորդերը ձյունաոգիներ էին: Մնձուրի…
ՇԱՏԱԽՑԻՆԵՐԸ ԶԲՈՍԱՇՐՋՈՒԹԵԱՄԲ ՅՈՒՍԱԴՐՈՒԵՑԱՆ
ԱԿՕՍ, թիւ 766 10.12.2010
Արևելյան Բայազետն ու հայերը
Օռլանդո Գալումենո Օսմանյան կայսրության շրջանում Բայազետի սանջակը (ներկայիս անունը Արևելյան Բայազետ է), կազմված էր Բայազետի, Դիյադինի, Քարաքիլիսեի, Ալաշկերտի և Այնթաբի կազաներից: 1914 թ. կատարված բնակչության հաշվառման համաձայն` ընդհանուր առմամբ սանջակում ապրում էր 13 412 օսմանահպատակ հայ, որոնցից 11 972-ը առաքելական, 1.411-ը կաթոլիկ և 29-ը բողոքական: Իսկ սանջակի կենտրոն հանդիսացող…
Դերսիմի հայերի ազգագրությունը – 5
Գևորգ Հալաջյան Թորոս (Թոռիտ) գյուղացի, պարթև հասակով, լայնաթիկունք, սևաչյա, սպիտակ փառավոր մորուսով Մունզուր աղայի (քուրդ) պատմածների համաձայն, գոմահանդերի (մեզրե) գոյությունը և իր տոհմանվան «Թոռնե Անայե փիլի»-ն կապված է հին պատմության հետ: Իրենց գյուղի անունը Թոռիտ չի եղել: Նախքան գոմահանդերի հիմնումը, իր նախնիները ապրելիս են եղել Քարտակ գյուղում, որը գտնվում էր Քարափանքների ստորոտում` հսկայական ժայռերի հովանավորության…
Մեկը կառուցում են, մյուսը` քանդում
Էրզրումի Օշվանք եկեղեցին փլուզման վտանգի տակ է Աղթամարի պատարագից հետո Վան եկող-գնացող հայերի թիվն աճեց: Այս աճի հետ մեկտեղ տարածվեցին այն զրույցները, թե հայերը եկել են իրենց գանձերի հետևից: Արտերկրից եկած մի հայ զբոսաշրջիկ հայտնում է. «Վանում Ին գյուղի եկեղեցին ավերում են: Նավով զբոսնելիս տեսանք: Գնացինք նրանց մոտ, խեսեցինք, ավերում են»: Նախ՝ փորձում…
Դերսիմի հայերի ազգագրությունը – 4
Գևորգ Հալաջյան 1912-ին հյուր էի Աղուջանների օջախի կրոնապետ Սեիդ-Ճաֆերի մոտ, ուր հավաքված էին չորս օջախների կրոնապետերը (փիրերը): Խորհրդակցությունը դիմել էր ընդհանուր կրոնապետի` փիրե-փիրանի միջնորդությանը, հաշտեցնելու համար Հայտարանցիների, Մամգանցիների, Հասանանցիների և սիսանանցիների աշիրեթներին, որոնք մի որոշ ժամանակից ի վեր թշնամացել էին իրար հետ, և որոնց աշիրեթամիջյան կռիվները բացասաբար էին անդրադառնում Դերսիմի ընդհանուր պաշտպանության գործի վրա:…
Ի՞նչ եղաւ Վանի վանքերուն
ԶԱՔԱՐ ՄԻԼՏԱՆՕՂԼՈՒ Նկատի ունենալով Վանայ լիճի Աղթամար կղզիի Սուրբ Խաչ եկեղեցւոյ մէջ շուրջ հաիւր տարուան ընդհատումէ ետք 19 Սեպտեմբեր 2010-ին Ս. Խաչի տօնին առթիւ մատուցուելիք Ս. Պատարագը, քարտէսի մը վրայ տեղադրեցինք լճափի Գեւաշ-Ոստան (Կեւաշ), Արտամեդ (Էտրէմիթ), Բերկրի (Մուրատիյէ), Վան և Արճէշ (Էրճիշ) քաղաքներուն եւ անոնց շրջակայքի մօտաւորապէս 90 վանքերը: Քանի որ ժամանակին այսօրուան…
Դերսիմի հայերի ազգագրությունը – 3
Գևորգ Հալաջյան Միրագներ, Միրագենց, Միրագյաններ, Աշիրե-Միրագի և նույնիսկ կրճատված` Միրոներ տոհմանունը վաղուց ծանոթ էր ոչ միայն Դերսիմի շրջանին, այլև նրա սահմաններից դուրս` Կարնո, Դերջանի, Բաբերդի (Բայբուրտի), Երզնկայի, Խարբերդի, նույնիսկ Մալաթիո, Սեբաստիո և Տիգրանակերտի շրջանների բնակչությանը: Շատ էր խոսվում իրենց ազգային դիմագիծը` տոհմային ավանդույթները, նահապետական սովորույթները պահած, տեղ-տեղ հայախոս, տեղ-տեղ քրդախոս այս տոհմի մասին: Միրագյանների անվան…
