Իր մարդաշատությամբ և խաղացած դերով Սեբաստիան Մալաթիայից ավելի հայտնի է։ Այն գտնվում է Կզըլ-իրմաք (հնում Ալյուս, Ալիս կամ Հալիս) գետի վերին հոսանքի աջ կողմում, ընդարձակ դաշտում, Մայրագոմ կոչված լեռակ փեշերին։ Այժմյան Սեբաստիան Միհրդատի ժամանակվա քաղաքից (I դ. մ. թ. ա.) գտնվում է 8 կմ դեպի արևելք, Ալյուս գետից 2 կմ հեռավորությամբ։ Քաղաքի բարձրությունը ծովի մակերևույթից…
Պատմական Հայաստանի քաղաքներ
ՍՂԵՐԴ
Այս քաղաքն այլ անուններ չունի։ Սակայն հիշատակվում են նույն անվան մի շարք տարբերակներ՝ Սղերտ, Սերդ, Սիրթ, Սիերդ և այլն։ Թուրքերն այժմ կոչում են Սիիրդ։ Սովորաբար միշտ համարվել է քաղաք, թեպետ իրականում սոսկ գյուղաքաղաք է։ Գտնվում է Արևմտյան և Արևելյան Տիգրիսների միախառնվելու տեղից ոչ հեռու, Արևելյան Տիգրիսի աջակողմյան վտակ Բիթլիսի (Բաղեշ) գետի ստորին հոսանքի շրջանում, Սղերդ…
ՍՊԵՐ
Թուրքերն այժմ կոչում են Իսպիր։ Սպերը սովորաբար նույնացնում են Յակուտի հիշատակած Ասբիրան կամ Ասպիրան բնակավայրի (գյուղի) հետ։ Անտիկ պատմագիրների մոտ կոչված է Սիսպիրատիս (հունական աղբյուրներում) կամ Սիսպիրա (լատինական աղբյուրներում): Սպեր անվան ծագումը գիտականորեն վերջնականապես լուսաբանված կարելի է համարել։ Այդ անունը կապում են Հերոդոտի (V դ. մ. թ. ա.) հիշատակված ժողովուրդներից մեկի` սասպեյրների անվան հետ։ Հիշատակվում…
ՎԱՂԱՐՇԱՎԱՆ
Անունը ստացել է Վաղարշ Բ (196—215) թագավորի անունից, որին Մովսես Խորենացին, Ստեփանոս Ասողիկը և այլ պատմիչներ վերագրում են դրա հիմնադրումը։ Կիսավանդական պատմության համաձայն, Վաղարշը ծնվել է հենց այդտեղ և իբր ի հիշատակ իր ծննդի էլ հիմնադրել է այդ քաղաքը։ Ոմանք նույնացրել են այժմյան Հասանկալայի հետ, որ անընդունելի է։ Հիշատակվում է իբրև ավան, բերդաքաղաք և քաղաք։…
ՎԱՆ
Հին ու նոր ոչ մի երկիր չի ունեցել այնքան մեծ թվով մայրաքաղաքներ, որքան ունեցել է Հայաստանը։ Գտնվելով Արևելքի ու Արևմուտքի սահմանագլխին, Հայաստանը դարեր շարունակ դարձել էր ռազմական բախումների ոլորտ, երկարատև պատերազմների ասպարեզ։ Արտաքին թշնամիների պարբերաբար կրկնվող հարձակումները հարկադրել են երկրի մայրաքաղաքը հաճախակի մի տեղից տեղափոխել մի այլ, ավելի ապահով տեղ։ Չհաշված մայրաքաղաքի նշանակություն ստացած ժամանակավոր…
ՏԵՎՐԻԿ
Փոքր Հայքի այս քաղաքը հին հռոմեական քարտեզներում նշանակված է Տևկիլա (Տևկիրայի փոխարեն) ձևով, արաբները կոչել են Աբրիգ, բյուզանդացիները՝ Տեֆրիկա, թուրքերը՝ Դիվրիգ։ Այն գրականության մեջ հայտնի է նաև անվան մի շարք ուրիշ տարբերակներով` Տիվրիկ, Տևրիկա և այլն։ Ենթադրվում է, որ անունը կարող է առաջացած լինել հայերեն «տափարակ» կամ «տավրիկ» (փոքր Տավրոս) բառերից։ Երբեմն հիմնադրի՝ Կարբեասի անունով…
ՏԻԳՐԱՆԱԿԵՐՏ
Տիգրանակերտը, որ կառուցվել էր Տիգրան Բ-ի օրոք՝ 70-ական թթ. (մ. թ. ա) և նրա անունով էլ կոչվել, տարբեր ժամանակներում կրել է տարբեր անուններ՝ Մարտիրոսուպոլիս, Մարտիրուպոլիս, Մուաֆարկին, Ֆարկին, Նփրկերտ և այլն։ Այն Հուստինիանոսի (527 — 565) կազմած Չորրորդ Հայքի կենտրոնն էր։ Իսկ Մորիկի կազմած (VI դ. վերջեր) մյուս Չորրորդ Հայքի կենտրոնը Ամիդն էր, հետագայի և այսօրվա…
ՓԵՐԻ
Արևմտահայ գրականության մեջ ավելի հայտնի է Բերրի ձևով։ Հիշատակվում է իբրև ավան և գյուղաքաղաք։ Գտնվում է Դերսիմում, Խարբերդ քաղաքից մոտ 38 կմ Հյուսիս-արևելք, Փերի գետի ստորին հոսանքի հովտում, պարփակված երկու լեռնաճյուղերի միջև, այգիներով և բանջարանոցներով պատած գեղատեսիլ սարավանդի վրա։ Բարձրությունը ծովի մակերևույթից 1040 մ է։ Կլիման մեղմ է, անտառային՝ ձյունառատ ձմեռներով և համեմատաբար տաք ամառներով։…
ՔՂԻ
Հնում ավելի շատ հայտնի էր Կեղի, Կողոբերդ, Քեղի տարբերակներով։ Հիշատակվում է իբրև գյուղ, ավան, գյուղաքաղաք, քաղաք։ Գտնվում է Արածանիի (Արևելյան Եփրատ) աջակողմյան վտակ Քղի գետի աջ ափին, վերջինիս մի փոքրիկ վտակի վրա։ Արևելքից, արևմուտքից և հյուսիսից շրջապատված է ոչ բարձր լեռներով, իսկ հարավով հոսում է Քղի գետը։ Քաղաքը տեղադրված է գեղատեսիլ լեռնալանջի վրա դարավանդաձև։ Ոչ…
ՕԼԹԻ
Օլթի քաղաքը հաճախ հիշատակվում է նաև իբրև սովորական ավան, բերդաքաղաք, գյուղաքաղաք։ Հնում հայտնի էր Ողթիք, Ուխթիք, Ուխտյաց քաղաք անուններով, որ հետագայում ձևափոխվելով դարձել է Օլթի: Գտնվում է Ճորոխի աջակողմյան վտակ Օլթի գետի ափին, ռուս- թուրքական 1914 թ. սահմանի մոտ, շրջապատված կանաչապատ լեռներով ու բլուրներով։ Կլիման համեմատաբար մեղմ է, խոնավ, հարուստ է ջրերով։ Շրջակայքում տարածված էին…
