Անահիտ Քարտաշյան Քեմալական Թուրքիան հանրապետություն հռչակվելուց հետո անգամ հավատարիմ մնաց ազգային փոքրամասնությունների նկատմամբ Օսմանայան կայսրության` հետեւողականորեն իրականացրած ձուլման եւ ոչնչացման քաղաքականությանը: Քեմալականները Թուրքիան ազգային-էթնիկ միատարր պետության վերածելու ծրագրեր էին մշակում այնպես, ինչպես իթթիհադականները, քրդերի միջոցով Արեւմտյան Հայաստանը հայաթափելով, բացառեցին հայկական հարցը: Նույն տրամաբանությամբ էլ առաջնորդվեցին քեմալականները, այսինքն` չկա քուրդ, չկա նաեւ քրդական հարց: Հարկ է…
Պատմութեան էջեր
Կիլիկիա, Նորութիւններ, Պատմութեան էջեր
Կիլիկիայի հայկական թագավորությունը
Սիսը (Ադանայի ներկայիս Քոզան գավառը) ժամանակին մայրաքաղաք է ծառայել Կիլիկիայի հայկական թագավորությանը: Մեծ շինություն եղող Սուրբ Սոֆիայի տաճարը եղել է Սսի հոգևոր կառույցներից և դպրության ու գրչության կենտրոններից մեկը: Քաղաքում կային մայրաքաղաքին սազական բարձրագույն դպրոցներ, որոնց մեջ մեր համբավ էր վայելում Ներսես Լամբրոնացու հիմնադրած համալսարանը, որտեղ կրթություն էին ստացել հայ գիտական մտքի այնպիսի ականավոր ներկայացուցիչներ,…
Յոդուածներ, Նորութիւններ, Պատմութեան էջեր
Յիշելով ոչ վաղ անցեալը. ճակատագրական օրեր հայոց պատմութեան
ԹԱԹՈՒԼ ՅԱԿՈԲԵԱՆ Կարսի նահանգապետ Ստեփան Ղորղանեանը, ով հայկական պատուիրակութեան կազմում 1920-ի նոյեմբեր-դեկտեմբերին մասնակցել է Ալեքսանդրապոլի հայ-քեմալական բանակցութիւններին, իր յուշերում (դրանք չեն տպագրուել, սակայն անխնամ վիճակով պահպանւում են արխիւում) ներկայացնում է պատուիրակութեան անդամների հոգեվիճակը, երբ քեմալականների Արեւելեան ճակատի հրամանատար Քեազիմ Քարապեքիրը վերջնագիր է ներկայացնում` կից քարտէսով, պահանջելով, որ պատասխան տրուի մինչեւ առաւօտ: Սառը սենեակում, որտեղ կէսգիշերին…
Կ.Պոլիս, Մեր իրաւունքը, Յոդուածներ, Նորութիւններ, Պատմութեան էջեր
Թուրքիայի պետական հեռուստառադիոընկերության (TRT)` Ստամբուլում գտնվող ռադիոտան տարածքն անցյալում հայկական գերեզմանոց էր
Թամար Նալջը Էմրե Ջան Դաղլըօղլու Թուրքիայի պետական հեռուստառադիոընկերության` Ստամբուլում գտնվող ռադիոտունը, որը քանդվել է 2005 թ., և որի տեղում հյուրանոց է կառուցվել, այս անգամ էլ օրակարգում է` ՄԱԿ-ի միջինարևելյան կենտրոնը դառնալու կապակցությամբ: Տեղյա՞կ էիք արդյոք, որ այդ ընդարձակ տարածքը, որի վրա է գտնվում Թուրքիայի պետական հեռուստառադիոընկերության շենքը, և որն անցյալում հայերի կողմից օգտագործվել է որպես…
Հայոց Ցեղասպանութիւն, Յոդուածներ, Նորութիւններ, Պատմութեան էջեր
Քազըմ Կարաբեքիրի «Առույգ պատանիների բանակը» (Gürbüz Çocuklar Ordusu)
Մելինե Անումյան Թարգմանաբար մեր ընթերցողներին ենք ներկայացնում թուրք հոդվածագիր Օմեր Այմալըի` Քազըմ Կարաբեքիրի «որբախնամ» գործունեությանը նվիրված մի հոդված: Ինչպես հայտնի է, Ազգայնական շարժման տարիներին Արևելյան ռազմաճակատի հրամանատարը եղած Քազըմ Կարաբեքիրը Էրզրումի (Կարին) շրջակայքում փողոցներից կամ էլ նրանց խնամել անկարող ազգականների մոտից հավաքել էր որբ մնացած 2000 աղջիկ, 4000-ի չափ էլ տղա երեխաների և տղաներից ստեղծել…
Հայոց Ցեղասպանութիւն, Յոդուածներ, Նորութիւններ, Պատմութեան էջեր
Հայ-հունական համագործակցության փորձերը Հայոց ցեղասպանության տարիներին (1915-1923 թթ.)
Գևորգ Վարդանյան Պատմական գիտությունների թեկնածու Օսմանյան տիրապետության տակ գտնվող երկու քրիստոնյա ժողովուրդների` հայերի և հույների` սուլթանական բռնատիրության դեմ համագործակցության վաղ օրինակները հասնում են 17-րդ դար[1]: 1821 թ. սկսած` հույների ազատագրական պայքարը գլխավորած «Ֆիլիկի Էթերիա» գաղտնի կազմակերպությանն անդամագրվել են նաև հայեր, ովքեր այդ ապստամբության նպաստավոր ելքի հետ էին կապում հայ ժողովրդի ազատագրությունը[2]: Հայ-հունական համագործակցության նոր շրջան…
Գրքեր – Գրախօսական, Հայոց Ցեղասպանութիւն, Յոդուածներ, Նորութիւններ, Պատմութեան էջեր
Խուբսի ինքնապաշտպանությունը և դրա արտացոլումը Սեդրակ Պաղտոյանի «Երբ դրախտը դարձավ դժոխք… արհաւիրքի եօթը տարիներ (1915-1922)» հուշագրության մեջ
Մելինե Անումյան «Ինչո՞ւ, Տէր, ինչո՞ւ քու Խաչիդ համար օտար ազգերէ կ’ընտրես սոսկ անհատներ, մէյմէկ վէպի ու Յայսմաւուրքի հերոս կամ սուրբ, որով պարծենան միլիոններ կուրզկուրայն, իսկ մեր ցեղին, սա բազմաչարչար ժողովուրդին կը հրամցնես միլիոններով բաժակներ միասնաբար ու կը հրճուիս մահուան հովիտներուն մէջ այսպէս նահատակուելէ առաջ` իրենց հաղորդուիլը տեսնելով…» (էջ 180-181): Յուրաքանչյուր հայի համար չափազանց ծանր է…
Նորութիւններ, Պատմութեան էջեր
Արաբկիրը Սուրբ Փրկիչ հիվանդանոցի 1900-1910 թթ. տարեգրքերում
Մուրադ Բեբիրօղլու Հարգելի’ ընթերցողներ, Սուրբ Փրկիչ հիվանդանոցի ղեկավարության աջակցությամբ և ջանքերով ֆակսիմիլեի տեսքով 1900-1910 թթ. տարեգրքերից փորձել եմ հավաքել Արաբկիրի վերաբերյալ տեղեկություններ: Տարեգրքերում կարևոր տեղեկություններ կան առ այն, որ Արաբկիրի եպիսկոպոսությունը հիմնադրվել է 11-րդ դարում, 1902 թ. Արաբկիրի բնակչությունը կազմել է 20 000 մարդ, 1903 թ. Արաբկիրի կենտրոնում և շրջակա գյուղերում եղել է 19 եկեղեցի:…
Դէմքեր, Յոդուածներ, Նորութիւններ, Պատմութեան էջեր
Հայերն օսմանեան բանակում (ԺԴ դարից մինչեւ 1918թ. ուրուագիծ)
Անահիտ Աստոյեան Մատենադարանի աւագ գիտաշխատող Հայ-թուրք համակեցութեան պատմութեան հարիւրամեակների ընթացքում հայերը մեծ մասնակցութիւն են ունեցել Օսմանեան կայսրութեան կեանքի տարբեր ասպարէզներին` իրենց ստեղծագործ միտքը, աշխատասիրութիւնը եւ շինարար ոգին ի սպաս դնելով տէրութեան զօրացմանը: Երկրի տնտեսութեան եւ մշակոյթի զարգացմանը հայերի մասնակցութեան մասին նիւթը մշակուած է ուսումնասիրութիւնների մակարդակով: Օսմանեան կայսրութեան զինուած ուժերում հայ տարրին վերաբերող նիւթերը հիմնականում ցրուած…
Նորութիւններ, Պատմութեան էջեր
Ձեռագրերի սրբությունը և դրանք կյանքի գնով պահպանելը. Կարապետ եպիսկոպոս
Ձեռագրերի սրբության և դրանք կյանքի գնով պահպանելու մեկ այլ օրինակ էլ գրանցվել է 19-րդ դարի սկզբին` ռուս-թուրքական պատերազմի ժամանակ: 1826 թ. սկսված ռուս-պարսկական պատերազմն ավատրվել է երկու տարուց` Թուրքմենչայի պայմանագրով: Այդ պատերազմում ռուսական բանակը գտնվում էր Պասկևիչի հրամանատարության տակ: Կնքված պայամանագրի համաձայն` Երևանն անցնել է Ռուսաստանին: Նույն տարում Պասկևիչի հրամանատարության ներքո գտնվող ռուսական բանակը հարձակվել…
